Co warto zobaczyć na Żuławach? Atrakcje Żuław
Żuławy to jeden z bardziej spokojnych regionów naszego kraju… Jest wyjątkowy ze względu na architekturę i krajobrazy, a do tego jeszcze nie tak bardzo wyeksploatowany pod względem turystycznym. Nadal jest tam sporo miejsc, które warto obejrzeć, oraz wiele różnego rodzaju atrakcji. Co warto zobaczyć na Żuławach? Przygotowaliśmy kilka pomysłów, które być może zainspirują osoby planujące urlop w tej części Polski.
Żuławy znajdują się na północy kraju, rozciągają się pomiędzy Trójmiastem, Malborkiem i Elblągiem. Ich obszar nie jest zbyt duży, dlatego świetnie nadaje się dla osób, które planują wakacje objazdowe. W regionie istnieje wiele wartych zobaczenia miast i zabytków, zachwyt budzi również żuławska przyroda. Można podziwiać ją zarówno z lądu, jak też z poziomu wody. Teren Żuław jest bardzo specyficzny – leży w depresji, dlatego należy go sztuczne odwadniać, stąd okolica przecinana jest licznymi kanałami i rowami melioracyjnymi. Przez region przepływają też liczne rzeki, dlatego stanowi prawdziwy raj dla wodniaków. Krajobraz Żuław tworzą również liczne pola, składające się na malowniczą mozaikę, której kolor zmienia się wraz z porami roku.
Poznajmy więc najważniejsze miejsca i atrakcje Żuław! Jeśli planujesz zwiedzanie regionu, nie możesz ich pominąć.
Zwiedzanie warto zacząć w mieście, które uważane jest za nieformalną stolicę regionu. Nowy Dwór Gdański leży w sercu Żuław, otacza go nizinny, płaski krajobraz. Kiedyś urozmaicały go liczne wiatraki odwadniające, jednak większość nie dotrwała do czasów nam współczesnych. Dlatego tak ważne jest kultywowanie dawnych tradycji, do czego przyczynia się Żuławski Park Historyczny. Jego siedziba znajduje się w zabytkowym budynku dawnej mleczarni, w którym działa muzeum prezentujące eksponaty dotyczące miasta i regionu. Zobaczysz tam makietę przedwojennego Nowego Dworu Gdańskiego, wystawę poświęconą menonitom oraz ostatni zachowany wiatrak odwadniający. Warto zajrzeć także na poddasze, gdyż znajdująca się tam ekspozycja wygląda jak pełen tajemnic strych. Można tam buszować, odkrywając zapomniane pamiątki z dawnych czasów.
Dużą atrakcją regionu jest zabytkowa kolejka wąskotorowa, której stacja początkowa znajduje się w Nowym Dworze Gdańskim. Kursy odbywają się od maja do września – latem mają największą częstotliwość, gdyż w wakacje urokliwy skład przewozi turystów codziennie. Na trasie przejażdżki znajduje się między innymi Stegna, a podróż kończy się w Sztutowie lub Mikoszewie. Wycieczka odrestaurowanymi wagonikami, ciągniętymi przez prawdziwy parowóz, jest coraz popularniejsza wśród turystów i wyrasta na dużą atrakcję regionu.
Elbląg leży na granicy Żuław – jest to niezwykle malownicze i urocze miasto, które wyróżnia się zachwycającą zabudową. Chociaż stare miasto zostało zniszczone podczas działań wojennych, to dzięki pieczołowitej odbudowie przywrócono mu dawny wygląd i historyczny układ uliczek. Najstarszym zabytkiem Elbląga jest gotycka katedra św. Mikołaja z zachowanymi elementami oryginalnego wyposażenia. Warte uwagi są figury apostołów i krucyfiks, powstałe na początku XV wieku, oraz późnogotyckie ołtarze i renesansowa ambona. Charakterystyczny element krajobrazu stanowi tam również XIV-wieczna Brama Targowa, pozostałość średniowiecznych fortyfikacji miasta.
Typowym elementem krajobrazu Żuław są domy podcieniowe. Najwięcej zostało ich w miejscowościach leżących u ujścia Wisły. Trudno je przeoczyć, mają bowiem charakterystyczny wygląd – konstrukcję szkieletową, wypełnioną ceglaną „układanką”. Podcień to wysunięte piętro, które wsparte jest na filarach, a ich liczba świadczyła o zamożności właściciela. Domy te można zobaczyć na przykład w Żuławkach, Orłowie czy wsi Trutnowy. Stworzono nawet turystyczny Szlak Domów Podcieniowych, który ułatwia dotarcie do najważniejszych zabytkowych gospodarstw.
Podczas zwiedzania Żuław nie można pominąć Malborka, malowniczego miasta nad Nogatem. Warto zobaczyć tam gotycki miejski ratusz oraz kościół św. Jana z cennym wyposażeniem. Zachowały się również resztki średniowiecznych murów obronnych. Jednak tym, co przyciąga do Malborka turystów, jest majestatyczny zamek, dawna siedziba Wielkich Mistrzów Zakonu Krzyżackiego. To największa warownia w Europie, a dostępu do niej broniły nie tylko obwarowania, ale rzeka, na którą została wybudowana. Rozległy kompleks składa się z Zamku Wysokiego z przepięknym krużgankowym dziedzińcem oraz kapitularzem o gwiaździstym sklepieniu, Zamku Średniego oraz arcydzieła gotyckiej architektury jakim jest Pałac Wielkiego Mistrza.
Na Żuławach kwitnie turystyka wodna, rzeki i kanały regionu łączą się ze sobą, umożliwiając nieśpieszną podróż wodnymi traktami. Najpopularniejszym tego typu szlakiem jest Pętla Żuławska, stanowiąca fragment międzynarodowej trasy E70. Na wodniaków czeka ponad 300 kilometrów, które można pokonać kajakiem, jachtem lub wygodnym houseboatem. Na szlaku działają porty i przystanie żeglarskie, zawsze gotowe na przyjęcie gości. Pętla Żuławska obejmuje wodne trasy Wisły, Motławy, rzeki Elbląg oraz Pasłęki, przebiega także przez wody Zalewu Wiślanego. Podczas wyprawy można podziwiać wspaniałe krajobrazy, zabytki architektury i hydrotechniki, co pokazuje jak wspaniałe i różnorodne są Żuławy.
Podczas wakacji na Żuławach warto szukać miejsc, w których można zjeść tradycyjne dania. Na miejscową kuchnię miała wpływ nie tylko lokalizacja nad wodą, ale również nacje, jakie się tam osiedlały. Na pewno warto spróbować ryb, na przykład jesiotra, oraz raków. Jadano je już na malborskim zamku. Czasów średniowiecza sięga również przepis na kurę na czarno – jest to kurczak natarty spieczonym i zmielonym piernikiem, doprawiony korzennymi przyprawami.
Menonici przywieźli ze sobą tradycję wyrabiania serów i produkcji nalewek – na Żuławach warto spróbować zwłaszcza jałowcówki. Dzięki osadnikom olęderskim poznano również białą kiełbasę z mięsa wołowego i wieprzowego oraz przetwory z owoców. Menonici zakładali różnorodne owocowe sady, co nakazywali im ich przywódcy duchowi.
Wygląd Żuław to w dużej mierze zasługa osadników holenderskich, sprowadzonych na te ziemie jeszcze za panowania Krzyżaków. W wieku XVI dołączyli do nich menonici z Flandrii i Fryzji, którzy nazywani byli Holendrami lub Olędrami. Zadaniem przybyszów było osuszanie terenów, budowanie kanałów, zakładnie wsi i przygotowywanie pól uprawnych. To im zawdzięczamy powstanie malowniczej żuławskiej architektury – do dzisiaj w regionie zachowały się nieliczne wiatraki oraz urzekające domy podcieniowe.
fot. MabelAmber / Pixabay.com CC0
Ciekawe miejsca na Żuławach
Poznajmy więc najważniejsze miejsca i atrakcje Żuław! Jeśli planujesz zwiedzanie regionu, nie możesz ich pominąć.
Urokliwy Nowy Dwór Gdański
Zwiedzanie warto zacząć w mieście, które uważane jest za nieformalną stolicę regionu. Nowy Dwór Gdański leży w sercu Żuław, otacza go nizinny, płaski krajobraz. Kiedyś urozmaicały go liczne wiatraki odwadniające, jednak większość nie dotrwała do czasów nam współczesnych. Dlatego tak ważne jest kultywowanie dawnych tradycji, do czego przyczynia się Żuławski Park Historyczny. Jego siedziba znajduje się w zabytkowym budynku dawnej mleczarni, w którym działa muzeum prezentujące eksponaty dotyczące miasta i regionu. Zobaczysz tam makietę przedwojennego Nowego Dworu Gdańskiego, wystawę poświęconą menonitom oraz ostatni zachowany wiatrak odwadniający. Warto zajrzeć także na poddasze, gdyż znajdująca się tam ekspozycja wygląda jak pełen tajemnic strych. Można tam buszować, odkrywając zapomniane pamiątki z dawnych czasów.
Dużą atrakcją regionu jest zabytkowa kolejka wąskotorowa, której stacja początkowa znajduje się w Nowym Dworze Gdańskim. Kursy odbywają się od maja do września – latem mają największą częstotliwość, gdyż w wakacje urokliwy skład przewozi turystów codziennie. Na trasie przejażdżki znajduje się między innymi Stegna, a podróż kończy się w Sztutowie lub Mikoszewie. Wycieczka odrestaurowanymi wagonikami, ciągniętymi przez prawdziwy parowóz, jest coraz popularniejsza wśród turystów i wyrasta na dużą atrakcję regionu.
Malowniczy Elbląg
Elbląg leży na granicy Żuław – jest to niezwykle malownicze i urocze miasto, które wyróżnia się zachwycającą zabudową. Chociaż stare miasto zostało zniszczone podczas działań wojennych, to dzięki pieczołowitej odbudowie przywrócono mu dawny wygląd i historyczny układ uliczek. Najstarszym zabytkiem Elbląga jest gotycka katedra św. Mikołaja z zachowanymi elementami oryginalnego wyposażenia. Warte uwagi są figury apostołów i krucyfiks, powstałe na początku XV wieku, oraz późnogotyckie ołtarze i renesansowa ambona. Charakterystyczny element krajobrazu stanowi tam również XIV-wieczna Brama Targowa, pozostałość średniowiecznych fortyfikacji miasta.
Niedaleko bramy znajduje się dawny kościół dominikanów. W XIII-wiecznym gmachu mieści się Centrum Sztuki Galeria El, w którym można oglądać dzieła współczesnych artystów. Historyczne mury oraz płyty nagrobne i epitafia dawnych możnych elbląskich rodów są wyjątkowym tłem dla dzisiejszej sztuki. Zainteresowani historią powinni również zajrzeć do Muzeum Archeologiczno-Historycznego. Jego siedzibą jest dawne gimnazjum, ono z kolei powstało na ruinie krzyżackiego zamku, którego jedynym śladem jest gotycka kolumnada dziedzińca. Wśród muzealnych zbiorów znajdują się znaleziska z osady Trsuo, ważnego ośrodka handlowego działającego w okolicy pomiędzy VIII a XI wiekiem.
fot. Marek Stepniak / AdobeStock
Zabytkowa zabudowa żuławskich wsi
Typowym elementem krajobrazu Żuław są domy podcieniowe. Najwięcej zostało ich w miejscowościach leżących u ujścia Wisły. Trudno je przeoczyć, mają bowiem charakterystyczny wygląd – konstrukcję szkieletową, wypełnioną ceglaną „układanką”. Podcień to wysunięte piętro, które wsparte jest na filarach, a ich liczba świadczyła o zamożności właściciela. Domy te można zobaczyć na przykład w Żuławkach, Orłowie czy wsi Trutnowy. Stworzono nawet turystyczny Szlak Domów Podcieniowych, który ułatwia dotarcie do najważniejszych zabytkowych gospodarstw.
Malbork – zamek krzyżacki
Podczas zwiedzania Żuław nie można pominąć Malborka, malowniczego miasta nad Nogatem. Warto zobaczyć tam gotycki miejski ratusz oraz kościół św. Jana z cennym wyposażeniem. Zachowały się również resztki średniowiecznych murów obronnych. Jednak tym, co przyciąga do Malborka turystów, jest majestatyczny zamek, dawna siedziba Wielkich Mistrzów Zakonu Krzyżackiego. To największa warownia w Europie, a dostępu do niej broniły nie tylko obwarowania, ale rzeka, na którą została wybudowana. Rozległy kompleks składa się z Zamku Wysokiego z przepięknym krużgankowym dziedzińcem oraz kapitularzem o gwiaździstym sklepieniu, Zamku Średniego oraz arcydzieła gotyckiej architektury jakim jest Pałac Wielkiego Mistrza.
Zamek w Malborku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie działa w nim muzeum, które zachwyca zwiedzających bogatą kolekcją zabytków oraz dzieł sztuki.
Żuławy – wypoczywaj aktywnie!
Na Żuławach kwitnie turystyka wodna, rzeki i kanały regionu łączą się ze sobą, umożliwiając nieśpieszną podróż wodnymi traktami. Najpopularniejszym tego typu szlakiem jest Pętla Żuławska, stanowiąca fragment międzynarodowej trasy E70. Na wodniaków czeka ponad 300 kilometrów, które można pokonać kajakiem, jachtem lub wygodnym houseboatem. Na szlaku działają porty i przystanie żeglarskie, zawsze gotowe na przyjęcie gości. Pętla Żuławska obejmuje wodne trasy Wisły, Motławy, rzeki Elbląg oraz Pasłęki, przebiega także przez wody Zalewu Wiślanego. Podczas wyprawy można podziwiać wspaniałe krajobrazy, zabytki architektury i hydrotechniki, co pokazuje jak wspaniałe i różnorodne są Żuławy.
Żuławy są przyjazne także dla rowerzystów. Późną wiosną i latem, kiedy słoneczna pogoda sprzyja aktywnościom na świeżym powietrzu, można zorganizować nawet całodzienną wyprawę. Płaskie tereny nie będą stanowić duże wyzwania kondycyjnego, co pozwoli skupić się na żuławskim atrakcjom przyrodniczym. W regionie dominują przede wszystkim wsie, a jazda pośród pól, łąk i lasów zawsze stanowi miłe przeżycie. Można również wybrać się w podróż wspomnianym już szlakiem drewnianych domów podcieniowych – to najlepszy sposób na poznanie Żuław i zobaczenie, jak działalność człowieka może współgrać z naturą – lub Szlakiem Menonitów. Jest to długa trasa, ale wiedzie przez najważniejsze miejscowości związane z osadnikami, którzy mieli tak duży wpływ na wygląd regionu.
fot. MabelAmber / Pixabay.com CC0
Tak smakują Żuławy!
Podczas wakacji na Żuławach warto szukać miejsc, w których można zjeść tradycyjne dania. Na miejscową kuchnię miała wpływ nie tylko lokalizacja nad wodą, ale również nacje, jakie się tam osiedlały. Na pewno warto spróbować ryb, na przykład jesiotra, oraz raków. Jadano je już na malborskim zamku. Czasów średniowiecza sięga również przepis na kurę na czarno – jest to kurczak natarty spieczonym i zmielonym piernikiem, doprawiony korzennymi przyprawami.
Menonici przywieźli ze sobą tradycję wyrabiania serów i produkcji nalewek – na Żuławach warto spróbować zwłaszcza jałowcówki. Dzięki osadnikom olęderskim poznano również białą kiełbasę z mięsa wołowego i wieprzowego oraz przetwory z owoców. Menonici zakładali różnorodne owocowe sady, co nakazywali im ich przywódcy duchowi.
Komentarze
