Grodzisko Stradów. Jakie sekrety skrywa największe grodzisko w Polsce?
Ponidzie to malownicza kraina w województwie świętokrzyskim, która wielu osobom przywodzi na myśl sielskie klimaty panujące we włoskiej Toskanii. Warto ją odwiedzić jednak nie tylko dla przepięknych, kolorowych pól uprawnych, malowniczo poprzetykanych meandrującymi w dolinach rzekami i pagórkami, lecz także dla pewnego, bardzo ważnego z historycznego i archeologicznego punktu widzenia obiektu.
Mowa o Grodzisku w Stradowie - największym średniowiecznym grodzie na ziemiach polskich, który do tej pory ujawniły badania archeologiczne. Grodzisko Stradów pochodzi z VIII lub IX wieku i najprawdopodobniej było "stolicą" państwa Wiślan - wczesnośredniowiecznego plemienia, które zamieszkiwało te tereny, na długo zanim uformowało się państwo Polskie.
Poznaj: Ponidzie - malownicza kraina w pobliżu Krakowa. Co warto zobaczyć?
Gdzie znajduje się Grodzisko Stradów?
Województwo świętokrzyskie to nie tylko popularne wśród turystów Góry Świętokrzyskie, ze szczytami Łysa Góra i Łysica oraz malowniczy Świętokrzyski Park Narodowy, czy też Sieradowicki Park Krajobrazowy, ale także wiele innych, nie mniej interesujących i wartych uwagi atrakcji turystycznych. Jedną z nich jest Grodzisko Stradów, na które składają się pozostałości po wczesnośredniowiecznym grodzie obronnym, zlokalizowane w południowej części województwa świętokrzyskiego.
fot. AdobeStock, CC0
Grodzisko w Stradowie znajduje się w gminie Czarnocin, na jednym ze wzgórz Garbu Wodzisławskiego, na wysokości ok. 352 m n.p.m. Jest malowniczo otoczone sielskim, wiejskim krajobrazem Ponidzia - jednego z najpiękniejszych zakątków w południowej Polsce. Na turystów czeka tu bezpłatny czas zwiedzania oraz zabytek dostępny przez całą dobę.
Grodzisko Stradów mieści się w pobliżu innego, ważnego z historycznego punktu widzenia miasta - Wiślicy. Na jej terenie istnieją pozostałości drugiego grodziska w regionie, również należącego do plemienia Wiślan. Niedaleko wsi Stradów znajduje się także Skalbmierz, który warto odwiedzić chociażby dla zobaczenia pięknego gotyckiego kościoła o drewnianej konstrukcji. Cała okolica to doskonałe miejsce na weekendowy lub dłuższy pobyt.
Jak dojechać do miejscowości Stradów i gdzie zatrzymać się na dłuższy pobyt w okolicy?
Dotarcie bezpośrednio do Stradowa może być w pewien sposób utrudnione, gdyż nie dojeżdżają tu autobusy ani inne środki komunikacji publicznej. Jedynym rozwiązaniem jest więc zaplanowanie wycieczki we własnym zakresie. Do wsi Stradów można bez problemu dojechać własnym autem lub na rowerze, w zależności od tego, z jak daleka wyruszamy.
Zobacz również: Z dala od tłumów: Grodzisko w Żmijowiskach
W roli bazy wypadowej do Stradowa mają szansę świetnie sprawdzić się Kielce - największe miasto w regionie, oddalone od Grodziska Stradów o ok. 1 godziny drogi autem. Noclegi w Kielcach czekają na turystów m. in. w miejscowych agroturystykach, domkach letniskowych i pokojach do wynajęcia. Bez problemu udany urlop spędzimy także w samodzielnym apartamencie.
Kolejnym miejscem, z którego można wyruszyć na zwiedzanie Grodziska Stradów, jest Busko-Zdrój. To znane i popularne wśród turystów uzdrowisko, które może poszczycić się posiadaniem sporej bazy noclegowej. Na noclegi w Busku-Zdroju składają się m. in. kwatery i pokoje do wynajęcia, agroturystyki, domki letniskowe i apartamenty. Miasteczko leży w odległości zaledwie pół godziny jazdy samochodem od Stradowa i samo w sobie stanowi atrakcyjne miejsce na urlop.
Busko-Zdrój nie jest jednak jedynym uzdrowiskiem w okolicy! Inną miejscowością o uzdrowiskowym charakterze jest bowiem Solec-Zdrój, oddalony od Stradowa o ok. 40 min. jazdy samochodem. Nocleg w Solcu-Zdroju znaleźć można m. in. w pokojach do wynajęcia, pensjonatach, gospodarstwach agroturystycznych oraz samodzielnych apartamentach.
Dzieje Grodziska Stradów. Jak powstało i jak wyglądało w czasach swojej świetności?
Grodzisko Stradów to największe grodzisko w Polsce i zarazem najbardziej rozbudowany wczesnośredniowieczny system osadniczy, jaki został odkryty na terenie naszego kraju. Archeolodzy datują jego powstanie na VIII lub IX w. i przypisują władzę nad nim wczesnośredniowiecznemu pogańskiemu plemieniu Wiślan. Osadnictwo w Stradowie rozwinęło się głównie dzięki sprzyjającym, panującym tu warunkom, w tym m. in. za sprawą dogodnego dostępu do stałych źródeł wody pitnej oraz żyznej glebie, umożliwiającej prowadzenie upraw zbóż.
fot. AdobeStock, CC0
Sprawdź: Wakacje dla miłośników historii - co zwiedzać?
Gród właściwy, noszący nazwę Zamczyska, zajmuje powierzchnię ok. 1,5 ha i jest otoczony wysokimi na 500 metrów wałami obronnymi oraz fosą o głębokości 5 metrów. Grodzisko Stradów widoczne z góry kształtem przypomina podkowę z dwoma narożnikami, które najprawdopodobniej pełniły funkcję bastionów obronnych. Główny gród o nazwie Zamczysko jest otoczony trzema mniejszymi, którym nadano nazwy Mieścisko, Waliki i Barzyńskie. Według archeologów, na terenie grodziska właściwego na stałe mieszkało kilkaset osób, lecz ich liczba znacząco rosła w czasie wojen i niespokojnych czasów.
Do naszych czasów dobrze zachowały się głębokie fosy oraz wały ziemne. W okolicy odnaleziono pozostałości po czterech cmentarzach. Jeden z nich znajduje się w obrębie Zamczyska, pozostałe trzy są natomiast oddalone od terenów mieszkalnych. W dzisiejszych czasach nad miejscem pochówku na terenie głównego grodu stoi drewniany krzyż. Z uwagi na taką lokalizację pochówków, można sądzić, że groby te należały do ważnych osobistości w plemieniu Wiślan.
Grodzisko w Stradowie wczoraj i dziś
Grodzisko w Stradowie istniało przez ok. 300 lat i zostało opuszczone w XI lub XII w., kiedy strawił je pożar. Gród nie został nigdy odbudowany, a jego mieszkańcy prawdopodobnie przenieśli się do pobliskiej Wiślicy, gdzie istniał kolejny, lecz dużo już mniejszy gród i nigdy nie powrócili już do Stradowa. Z biegiem czasu pozostałości po wcześnośredniowiecznym grodzie porastały roślinnością i znikały pod ziemią. Na terenie grodziska przez wiele wieków prowadzona była działalność rolnicza - tereny te były wykorzystywane do wypasu zwierząt oraz pod pola uprawne.
Tutaj znajdziesz domki w Górach Świętokrzyskich:
Ślady dawnej świetności tego miejsca sprzed ponad 1200 lat zostały odkryte dopiero w latach 50-tych i 60-tych XX w. To właśnie wtedy na terenie Grodziska Stradów przeprowadzone zostały pierwsze prace archeologiczne, które ujawniły, jak cenne dla historii naszego kraju i tych ziem jest to miejsce. Dzięki pracom wykopaliskowym wiemy, że na terenie grodu najprawdopodobniej znajdowało się 221 obiektów o różnym charakterze.
Spośród okrytych elementów zabudowy i innych przedmiotów, warto wymienić m. in. budynki mieszkalne z fragmentami kamieni żarnowych, piece gliniane, a także fragmenty ceramiki pochodzenia celtyckiego. Na terenie grodziska stradów ujawnione zostały także półziemianki - podziemne chaty, z których jedynie dach wystawał ponad ziemię. Na terenie grodziska odnalezione zostały także groby z ludzkimi szczątkami.
Walory turystyczne i znaczenie Grodziska w Stradowie
Rozmiar Grodziska w Stradowie świadczy o bardzo ważnej roli, jaką pełnił on w państwie Wiślan. Według współczesnych archeologów, był on głównym ośrodkiem administracyjnym plemienia. Świadczy o tym zarówno sam rozmiar grodu, który stanowił największe grodzisko na tych terenach, jak i poziom jego ufortyfikowania i zaludnienia - cały gród zajmował powierzchnię ok. 25 ha i mieścił w swoich murach od 2 do 4 tyś. osób, co jak na tamte czasy stanowi naprawdę imponującą liczbę.
Zastanawiasz się, co jeszcze warto zobaczyć w regionie? Poznaj atrakcje w Górach Świętokrzyskich:
Grodzisko w Stradowie bez wątpienia jest dziś jednym z najważniejszych obiektów historycznych i archeologicznych w naszym kraju. Warto go odwiedzić nie tylko, jeśli interesuje nas historia i dawne dzieje naszego kraju, lecz także ze względu na unikalne walory widokowe tego miejsca. Grodzisko w Stradowie cieszy się bowiem ogromnym zainteresowaniem miłośników pięknych widoków i podziwiania malowniczej wschodu i zachodu słońca, a także fotografów, którzy chętnie robią tu plenerowe zdjęcia.
Najpiękniejsze widoki na okolicę roztaczają się z wysokich na ok. 500 metrów wałów grodziska. Meldując się u szczytu grodziska, przy dobrej pogodzie można stąd podziwiać odległe Beskidy, a przy najbardziej sprzyjających warunkach atmosferycznych, wypatrzeć z wałów grodziska także same Tatry. Tak piękne panoramy sprawiają, że w Grodzisku w Stradowie chętnie goszczą nie tylko fascynaci historii, lecz także poszukiwacze najpiękniejszych punktów widokowych.
Zdjęcie główne: fot. AdobeStock, CC0
Komentarze
