Łysica - najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich
Góry Świętokrzyskie to jedno z najstarszych w Europie pasm górskich, a jego najwyższym szczytem jest Łysica (614 m n.p.m.). Co warto wiedzieć o tym wzniesieniu? Niżej przedstawiamy wszystkie informacje i ciekawostki, które dotyczą Łysicy.
Góry Świętokrzyskie uważane są za najbardziej tajemnicze pasmo na terenie Polski. Chyba każdy słyszał legendy o sabatach czarownic i spotkaniach z diabłami. Złe moce miały szczególnie upodobać sobie szczyt Łysicy, a także tereny na Łysej Górze. Tam zresztą odkryto pozostałości kultu pogańskiego w postaci wału kultowego.
To oczywiście nie wszystko co można powiedzieć o Górach Świętokrzyskich. Jest to naprawdę rozległy obszar, który zapewnia turystom szereg atrakcji.
Czytaj więcej: Góry Świętokrzyskie - atrakcje, szlaki, ciekawostki
Najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich
Najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich jest Łysica (614 m n.p.m.), a potocznie Góra Świętej Katarzyny. Święta Katarzyna to zresztą miejscowość położona u stóp wzniesienia, stanowiąca popularną bazę wypadową na szlaki turystyczne na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jeżeli i ty nie chcesz martwić się dojazdami, sprawdź ofertę noclegów w tej miejscowości:
Agroturystyka Jodłowa - pokoje i apartamenty
Krajno Zagórze, ul. Krajno Zagórze
Agroturystyka Krajno Zagórze 9.7
Łysica zalicza się do Korony Gór Polski i jest jej najniższym szczytem. Turyści, którzy chcą wpisać się na listę zdobywców wszystkich najwyższych wierzchołków naszego kraju (bowiem to właśnie one zaliczane są do Korony Gór Polski), mogą swoją przygodę ze wspinaczką zacząć właśnie w Górach Świętokrzyskich. Co równie ważne, Łysica to teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego, więc jej przyroda podlega ścisłej ochronie.
Zobacz także: Urlop w górach. TOP 5 szczytów Korony Gór Polski, które warto zdobyć
Łysica - budowa geologiczna
Góry Świętokrzyskie wypiętrzyły się podczas orogenezy kaledońskiej w sylurze i dewonie. W skałach osadowych można znaleźć skamieniałości prehistorycznych roślin i zwierząt. Są tam nawet ślady dawnego morza - pozostałości odkryto w rezerwacie przyrody Kadzielnia koło Kielc.
Łysica zbudowana jest natomiast z łupków kambryjskich i kwarcytów. Od strony północnej i południowej szczyt Łysicy otaczają gołoborza. To najbardziej charakterystyczny widok na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Równie spektakularnym może pochwalić się Łysa Góra.
fot. Adobe Stock, Gołoborze w Górach Świętokrzyskich
Poza tym Łysica jest właściwie całkowicie porośnięta lasem - w partiach szczytowych przeważa jodła, a niżej mamy las bukowo-jodłowy. Puszcza Jodłowa to nie jedyna przyrodnicza ciekawostka. Na przykład na stoku południowym występuje niewielkie torfowisko (można je znaleźć na wysokości 590 m n.p.m.), a na stoku północnym znajdują się liczne źródła strumieni. Ich szum stanowi prawdziwą muzykę dla uszu turystów.
Jeśli macie ochotę na wypad do jednej najpiękniejszych jaskiń krasowych na świecie, konieczcie zobaczcie Jaskinię Raj w pobliżu Kielc.
Poznaj najstarsze góry w Polsce: Góry Pieprzowe
Jakie zwierzęta żyją na Łysicy?
W partiach szczytowych gnieżdżą się bardzo ciekawe gatunki ptaków - krogulce, kobuzy i orliki krzykliwe. Oprócz tego w lasach, które porastają zbocza Gór Świętokrzyskich, można spotkać typowe gatunki zwierząt, jak np. lisy czy sarny. W niżej położonych partiach Łysogór sporadycznie pojawiają się też dziki.
Warto jednak poświęcić chwilę faunie gołoborzy. Nie jest ona spektakularna, ale na pewno zainteresuje pasjonatów tematu. Spotyka się tam bowiem wiele osobliwych bezkręgowców - licznie występują tu ślimaki oraz mechowce (maleńkie pająki, których długość ciała ledwo przekracza milimetr). Wśród świętokrzyskich gołoborzy często gniazdują strzyżyki oraz pleszki, pojawiają się też gniewosze i jaszczurki plamiste.
Łysica, góra o dwóch wierzchołkach
Jedną z ciekawostek związanych z Łysicą jest fakt, iż najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich ma dwa wierzchołki oddalone od siebie o około 700 metrów. Wyższy jest wierzchołek wschodni, jego nazwa to Skała Agaty lub Zamczysko (614 m n.p.m.), natomiast na nieznacznie niższym wierzchołku zachodnim (613 m n.p.m.) można zobaczyć charakterystyczny krzyż. Jest to replika pamiątkowego krzyża ustawionego tu w 1930 roku.
fot. ©Monika, Adobe Stock, Widok na Łysicę
Co ciekawe, aż do 2019 roku uważano, że Łysica jest o dwa metry niższa i jej wysokość wynosi 612 m n.p.m. Naukowcy z Politechniki Świętokrzyskiej przeprowadzili odpowiednie pomiary, przez które trzeba było zmienić ważne informacje w przewodnikach. Do tego czasu uważano, że to zachodni wierzchołek Łysicy jest wyższy, tymczasem palma pierwszeństwa należała do Skały Agaty.
Pomyłka wkradała się na mapy wojskowe po drugiej wojnie światowej. Później błąd był powielane, udało się go naprawić dopiero kilka lat temu.
Łysica - szlaki turystyczne
Turyści zainteresowani Koroną Gór Polski i których celem jest zdobycie Łysicy (614 m n.p.m.), nie mają do wyboru zbyt wielu opcji. Przez szczyt biegnie bowiem tylko jedna trasa - Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego.
Jest on chętnie wybierany przez osoby odwiedzających Góry Świętokrzyskie. Trudno się temu dziwić, ponieważ liczy ponad 100 km i łączy największe atrakcje regionu. Rozpoczyna się w Gołoszycach, a punkt końcowy znajduje się w Kuźniakach.
Aby stanąć na szczycie Łysicy, do wyboru mamy dwa podejścia - ze Świętej Katarzyny lub Kakonina.
Zobacz także: Najciekawsze szlaki turystyczne w województwie świętokrzyskim
Szlak na Łysicę - ze Świętej Katarzyny
Szlak od strony Świętej Katarzyny jest chyba najczęściej wybieraną trasą. Miejscowość stanowi bowiem popularne miejsce wypoczynku, przyciągając turystów licznymi atrakcjami. Podobno powstała w miejscu dawnej pogańskiej świątyni, która położona była u stóp Łysicy. Teraz trudno zweryfikować tę historię, jednak jeżeli na Świętym Krzyżu czczono trzy słowiańskie bóstwa, dlaczego przy obecnej Górze Świętej Katarzyny nie mogło znajdować się kolejne miejsce kultu?
Wróćmy jednak do trasy na szczyt Łysicy, który znajduje się na południowy wschód od osady. Wychodząc z miejscowości Święta Katarzyna wybieramy oczywiście czerwony szlak. Jeszcze we wsi warto zwrócić uwagę na zabytkowe kapliczki. Jedna z nich znajduje się przy drodze na szczyt Łysicy, a jej patronem jest Święty Franciszek. Nieopodal kapliczki św. Franciszka bije źródełko, które podobno ma cudowne właściwości. Jego woda może uleczyć choroby oczu.
Pamiętajmy, że Łysica leży na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego (w jego obszarze ochrony ścisłej) i trzeba zapłacić za wstęp na szlaki turystyczne.
fot. sanzios, Adobe Stock, Kapliczka i źródełko Świętego Franciszka
Łysica ze Świętej Katarzyny - opis szlaku
Aby wejść na czerwony szlak na Łysicę najlepiej przyjechać do Świętej Katarzyny, gdzie można zostawić samochód. Niewielki parking znajduje się nieopodal wejścia na trasę i należy do miejscowego klasztoru sióstr bernardynek. Więc chcąc z niego skorzystać, warto przygotować ofiarę (opłata jest dobrowolna).
Szlak na Łysicę odnajdziemy z łatwością, ponieważ na jej szczyt kierują nas wyraźne znaki. Najpierw doprowadzą nas one do bramy Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Warto zatrzymać się tutaj na chwilę, by przyjrzeć się grobom żołnierzy AK, obeliskowi upamiętniającemu pomordowanych podczas wojny mieszkańców oraz pomnikowi Stefana Żeromskiego. Pisarz zostawił w Świętej Katarzynie pamiątkę, o której niedługo opowiemy.
Idąc dalej, mijamy polanę, gdzie znajduje się cudowne źródełko i wspomniana kapliczka św. Franciszka. Stąd już tylko 45 minutowy spacer i naszym oczom ukazuje się Łysica. Zdobycie najwyższego szczytu w Górach Świętokrzyskich nie jest więc trudne, dlatego właśnie od niego wiele osób zaczyna wyprawę po Koronę Gór Polski. Trzeba się jednak przygotować na dość monotonną wędrówkę, ponieważ zarówno w niższych partiach, jak też niedaleko wierzchołków, Łysica porośnięta jest lasem.
Jako że Łysica ma dwa wierzchołki - jeden nazywany Skałą Agaty, drugi zwieńczony krzyżem - warto zdawać sobie sprawę, że czerwony szlak biegnie przez niższy i omija Skałę Agaty, czyli najwyższy punkt. Można tam jednak podejść i odczytać informacje umieszczone na tablicy. Przedtem jednak warto rozejrzeć się po okolicy - z tego miejsca roztacza się bowiem całkiem ładny, choć ograniczony widok na Górę Miejską i Psarską.
Teraz trzeba zdecydować się, co dalej. Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego, którym właśnie szliśmy, prowadzi bowiem m.in. na Święty Krzyż. Jeśli czujemy niedosyt, możemy wydłużyć wycieczkę albo wrócić do miejscowości Święta Katarzyna.
fot. Ola i Eryk, Adobe Stock, Widok na Łysicę
Szlak na Łysicę - z Kakonina
Kakonin to jedna z osad, które mogą stanowić bazę wypadową w Góry Świętokrzyskie. W okolicy wsi biegnie czerwony szlak na Święty Krzyż oraz niebieski szlak turystyczny z Wału Małacentowskiego do kapliczki św. Mikołaja.
Według legendy założycielem wsi był zbójnik Kak, który wzbogacił się na łupieniu karawan kupieckich podążających do Sandomierza, Kielc i Krakowa. Podobno część z gromadzonych bogactw oddawał okolicznym mieszkańcom. Był więc Janosikiem Gór Świętokrzyskich - i skończył podobnie jak on. Po pojmaniu został stracony w Krakowie.
Poza legendą atrakcję Kakonina stanowi zabytkowa drewniana chałupa z połowy XIX wieku oraz Świętokrzyski Park Narodowy, sąsiadujący ze wsią. Tutaj też można wejść na szlak wiodący na Łysicę.
Łysica z Kakonina - opis szlaku
Kakonin leży na szlaku ze Świętego Krzyża, który biegnie też przez park narodowy. Wybieramy więc czerwone znaki - również one doprowadzą nas do celu w niemal ekspresowym tempie. Wejście na szczyt zajmie nam około 1,5 godziny. Podobnie jak w przypadku szlaku ze Świętej Katarzyny, marsz na pewno nie będzie forsowny.
W pobliżu wejścia na szlak dostępny jest wygodny parking, po drodze mijamy także zabytkową chałupę. Zbudował ją w 1820 roku Wojciech Samiec, a jako budulca użył sosnowych bali. Chata składa się trzech pomieszczeń: sieni, izby oraz komory. Dalej idziemy prosto aż na Przełęcz Świętego Mikołaja - do tego momentu trasa ma dwa oznaczenia (czerwone i niebieskie). Później na Łysicę będziemy podążać tylko czerwonym szlakiem.
Kiedy osiągniemy już Przełęcz Świętego Mikołaja tylko 40 minut zajmie nam dojście na wschodni wierzchołek najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich. Ze Skały Agaty blisko jest na drugi wierzchołek wzniesienia, którędy przebiega szlak turystyczny.
Z Łysicy można wrócić do Kakonina albo pójść do Świętej Katarzyny, która stanowi znakomitą bazę noclegową i wypadową w Góry Świętokrzyskie.
Noclegi pod Łysicą - wybierz Świętą Katarzynę
Planując wypoczynek w Górach Świętokrzyskich trzeba zacząć od znalezienia ciekawej oferty pobytowej. Turyści chętnie wybierają noclegi w Świętej Katarzynie, ponieważ tamtejsza baza jest naprawdę dobrze zorganizowana. Do wyboru są nie tylko domki w Świętej Katarzynie, ale także agroturystyka oraz pokoje gościnne.
Oprócz tego miejscowość może pochwalić się wieloma atrakcjami, które przyciągają turystów. Oczywiście najważniejszym miejscem jest tu kościół i klasztor w Świętej Katarzynie, ponieważ dzięki nim powstała osada. Obecnie należy do sióstr bernardynek żyjących w klauzuli, dlatego zwiedzanie pomieszczeń klasztornych nie jest możliwe. Dostępna jest za to świątynia oraz renesansowe krużganki, gdzie znajduje się późnogotycka figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
Poza tym w Świętej Katarzynie można zwiedzić także Muzeum Minerałów i Skamieniałości (Galeria Tajemnice Klejnotów). Wśród znajdujących się tam eksponatów znajdują się minerały i kamienie szlachetne, zarówno w postaci nieoszlifowanej, jak też poddane obróbce.
fot. Nocowanie.pl, Muzeum Minerałów w Świętej Katarzynie
Wśród ciekawostek miejscowości na pewno warto wymienić kapliczki. Są one rozmieszczone w różnych zakątkach wsi. Turyści najczęściej starają się znaleźć kapliczkę Żeromskiego - choć jej oficjalna nazwa to kapliczka Janikowskich.
Kapliczka Żeromskiego to pozostałość po dawnym cmentarzu, zlikwidowanym w połowie XIX wieku. Była to krypta grobowa wójta Wincentego Janikowskiego - wewnątrz nadal można przeczytać poświęcone mu epitafium. Dlaczego więc jest powszechnie znana jako "kapliczka Żeromskiego"? Otóż nastoletni Stefan zostawił na niej swój podpis. Autograf wydrapał w tynku podczas wizyty ze szkolnym kolegą w roku 1882. W sąsiedztwie kapliczki znajdują się dwa groby - powstańca styczniowego i partyzanta z czasów drugiej wojny światowej.
Jeśli masz chęć na więcej atrakcji, podpowiedamy, że warto również odwiedzić górę Miedziankę. To drugi co do wysokości szczyt w Górach Świętokrzyskich, oferujący imponujące widoki na okolicę. Górę Miedziankę zdobią malownicze formacje skalne i interesujące jaskinie, takie jak Jaskinia Raj i Jaskinia Zbojnicka. To doskonałe miejsce dla miłośników górskich wędrówek, przyrody i historii, które dopełni wizytę w tym regionie.
Komentarze
