Małe Karpaty - co warto zobaczyć?
W słowackich Małych Karpatach nie ma wysokich szczytów, kozic czy kosodrzewiny. Jest jednak zachwycająca przyroda, historyczne pamiątki, liczne winnice, zamki i ich ruiny a także widoczne gołym okiem tradycje kulturowe, w tym kulinarne. Są też urocze miasteczka pełne tajemniczych zakątków. Dlaczego warto odwiedzić Małe Karpaty? Co warto tam zobaczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w poniższym tekście. Miłej lektury!
Małe Karpaty to pasmo górskie w zachodniej Słowacji. Stanowią one najbardziej wysunięty na południowy zachód pasmo Centralnych Karpat Zachodnich.
Pasmo Małych Karpat rozciąga się wzdłuż osi południowy zachód – północny wschód, od okolic Bratysławy do okolic Nowego Miasta nad Wagiem. Ma długość ok. 100 km i zróżnicowaną szerokość. Oddziela Nizinę Zahorską na północnym zachodzie od Niziny Naddunajskiej na południowym wschodzie. Na południowym zachodzie graniczy z doliną Dunaju (Bramą Hainburską), zaś na północnym wschodzie obniżenie Pogórza Myjawskiego oddziela Małe Karpaty od Białych Karpat, a dolina Wagu – od Gór Inowieckich. Małe Karpaty są odwadniane przez wiele małych potoków i rzek, spływających do Dudváhu, Dunaju i Morawy.
Małe Karpaty są w większości porośnięte lasami liściastymi – w niższych partiach dębowymi, w wyższych – bukowymi. Na południowych stokach prowadzi się małokarpackie winnice i sady.
Prawie całe pasmo Małych Karpat obejmuje Obszar Chronionego Krajobrazu Małe Karpaty o powierzchni 65 504 ha. Utworzony został w 1976 r., jako pierwsza tego typu jednostka w kraju. Później obszar ten został włączony do międzynarodowego programu MaB ("Człowiek i Biosfera"). Szczególnie cenne przyrodniczo tereny objęte są ochroną w kilkunastu rezerwatach przyrody, a kilkadziesiąt innych obiektów, m. in. jaskinie, w tym udostępnioną turystycznie jaskinię Driny, objęto innymi formami ochrony – np. rezerwat Devínska Kobyla chroni stanowisko roślinności stepowej, a rezerwat Sandberg, nagromadzenie skamieniałości z okresu, gdy te tereny stanowiły dno morskie.
Małe Karpaty są regionem wypoczynkowym, turystycznym i sportowym, głównie dla mieszkańców Bratysławy i przedmieść. Uprawia się tu narciarstwo i korzysta we szlaków turystycznych, które są liczne i malownicze. Najdłuższy, szlak czerwony, zwany Štefánikovą magistralą., o długości 80 km, zaczyna się w Bratysławie na wzgórzu Kamzík, ze znaną wieżą telewizyjną, po czym biegnie na północ głównym grzbietem pasma przez całą jego długość. Kończy się zaś na górze Bradlo, na której stoi monumentalny grobowiec gen. Štefánika projektu Dušana Jurkoviča. Północne stoki Małych Karpat obfitują w średniowieczne zamki i ich ruiny, z których najsłynniejsze znajdują się w granicach Bratysławy – ruiny zamku w Devínie i zamek w Bratysławie.
Warto również wiedzieć, że Małe Karpaty leżą na granicy regionu etnograficznego Záhorie, charakteryzującego się rozwiniętą kulturą i sztuką ludową.
Bratysława, będąca stolicą Słowacji, rozpościera się na obydwu brzegach Dunaju, u ujścia Morawy do Dunaju oraz na wzgórzach Małych Karpat. Miasto jest bardzo piękne i klimatyczne. Które miejsca szczególnie warto odwiedzić? Przede wszystkim Zamek Bratysławski z XIV–XV wieku, usytuowany na granitowym wzgórzu, nad lustrem Dunaju. Jest to twierdza o czterech wieżach w narożnikach murów obronnych. Kolejne ciekawe miejsce to ruiny Zamku Devín, położonego w dzielnicy Devín, który wznosił się na wysokich skałach u ujścia Morawy do Dunaju, nad granicą słowacko-austriacką.
Interesujących, zabytkowych budowli w mieście jest naprawdę dużo. Jednym z nich jest gotycka katedra św. Marcina, która przez 300 lat była miejscem koronacji królów węgierskich. Inne to gotycki kościół franciszkański Zwiastowania Pana z 1297 roku, barokowy kościół Trynitarzy, gotycki ratusz czy Uniwersytet Bratysławski założony przez króla węgierskiego Macieja Korwina.
Koniecznie trzeba odwiedzić także Apponyiho pálac na bratysławskim rynku. To właśnie w jego podziemiach mieści się Narodowy Salon Win, w którym prezentowana jest setka najlepszych słowackich win z aktualnego rocznika.
Jeśli spędzamy urlop z dziećmi, warto zaplanować także wizytę w ogrodzie zoologicznym w Bratysławie. Znajduje się on w Dolinie Młyńskiej i obecnie mieszka w nim ponad dziewięćset zwierząt z ponad stu pięćdziesięciu gatunków. Powierzchnia ogrodu wynosi 96 ha, przy czym część udostępniona zwiedzającym obejmuje 35 ha.
Pezinok leży w zachodniej Słowacji, u podnóża Małych Karpat, około 20 km na północny wschód od Bratysławy. Słynie z winnic przynależących do obszaru Winnic Małokarpackich, wyrabiających jedne z najlepszych markowych win na Słowacji. Miasteczko nazywane jest stolicą słowackiego winiarstwa.
Historia tej miejscowości jest długa i burzliwa. Pierwsze wzmianki o Pezinoku pochodzą z 1208 roku. Z małej osady Pezinok przeistoczył się w spore miasto dzięki wydobywanemu tu złotu i uprawianej winorośli, z czasem do miasta zawitał także przemysł. Rozwój następował szybko, miasto było wolne i bogate. Niestety trwało to tylko do pierwszej połowy XX wieku. Dwie wojny, liczne zarazy i inne nieszczęścia sprawiły, że Pezinok mocno podupadł.
Obecnie miasteczko przeszło gruntowną rekonstrukcję i odzyskało swą atrakcyjność. Co warto tam zobaczyć? Przede wszystkim piękny rynek, a tam renesansowy budynek Ratusza i piękną Kolumnę Maryjną, która jest symbolem statusu wolnego miasta a także liczne winnice. Nieopodal rynku znajduje się inne ciekawe miejsce - Małokarpackie Muzeum, w którym prezentowane są dzieje winiarstwa w regionie.
W mieście organizowanych jest też kilka imprez, m.in.: Smaki Małych Karpat, Dni Otwartych Piwnic czy Wino i Lawenda.
Modra leży na południowo-wschodnich stokach Małych Karpat, około 30 km na północ od Bratysławy. Nazywana jest niekiedy Perłą Karpat.
Istniała już prawdopodobnie w XII wieku. W XIV wieku była własnością królów węgierskich. W roku 1361 otrzymała prawa miejskie, które pozwoliły jej na rozwój uprawy winorośli i handlu winem, a następnie w 1613 uzyskała status wolnego miasta. W XVII wieku nastąpił rozwój rzemiosła, w mieście pojawiła się ceramika, tzw. modrzańska, która od XIX w. stała się głównym źródłem utrzymania większości mieszkańców Modrej. Oprócz naczyń produkowano tu również kafle piecowe i zajmowano się majoliką. Tradycje te kontynuuje do dziś szereg zakładów rzemiosła artystycznego.
Obecnie Modra kontynuuje bogatą tradycję winiarstwa, zapoczątkowaną kiedyś przez osadników z Niemiec. Jest też siedzibą średniej szkoły rolniczej o specjalności w zakresie uprawy winorośli i winiarstwa oraz badawczego instytutu winiarskiego.
Święty Jerzy, czyli Svätý Jur to stare, winiarskie miasteczko w zachodniej Słowacji. Leży ono ok. 14 km na północny wschód od Bratysławy, na zachodnim skraju Niziny Naddunajskiej, u wschodnich podnóży pasma Małych Karpat. Jego zabudowa częściowo rozkłada się na starym stożku napływowym u wylotu doliny Jurskiego Potoku, częściowo zaś wspina się na stoki tego pasma górskiego, w tym zwłaszcza w obrębie wspomnianej doliny. Wyższą część stoków, aż po 280–300 m n.p.m., zajmują rozległe winnice, z których słynie miasto. Całość wygląda bardzo malowniczo.
Tereny miasta zamieszkane były od czasów prehistorycznych. Zaś już od średniowiecza mieszkańcy zajmowali się uprawą winnej latorośli, by z czasem „winogrodnictwo” i produkcja wina stały się ich głównym zajęciem.
W granicach miasta, na nizinnym terenie znajduje się rozległy rezerwat przyrody Šúr, zaś w górach, na zachód od centrum miasta, leży drugi rezerwat przyrody – Jurské jazero.
Ponad Świętym Jerzym wznoszą się ruiny zamku Biały Kamień oraz Wielkomorawskiej fortecy, zaś w centrum miasteczka znajduje się niezwykły budynek pierwszej w Królestwie Węgier kolejki konnej. Cztery konie ciągnęły wagoniki pasażerskie lub towarowe od 1840 roku. Zostały zastąpione parowozem w 1873 roku.
Pasmo Małych Karpat rozciąga się wzdłuż osi południowy zachód – północny wschód, od okolic Bratysławy do okolic Nowego Miasta nad Wagiem. Ma długość ok. 100 km i zróżnicowaną szerokość. Oddziela Nizinę Zahorską na północnym zachodzie od Niziny Naddunajskiej na południowym wschodzie. Na południowym zachodzie graniczy z doliną Dunaju (Bramą Hainburską), zaś na północnym wschodzie obniżenie Pogórza Myjawskiego oddziela Małe Karpaty od Białych Karpat, a dolina Wagu – od Gór Inowieckich. Małe Karpaty są odwadniane przez wiele małych potoków i rzek, spływających do Dudváhu, Dunaju i Morawy.
Małe Karpaty są w większości porośnięte lasami liściastymi – w niższych partiach dębowymi, w wyższych – bukowymi. Na południowych stokach prowadzi się małokarpackie winnice i sady.
Prawie całe pasmo Małych Karpat obejmuje Obszar Chronionego Krajobrazu Małe Karpaty o powierzchni 65 504 ha. Utworzony został w 1976 r., jako pierwsza tego typu jednostka w kraju. Później obszar ten został włączony do międzynarodowego programu MaB ("Człowiek i Biosfera"). Szczególnie cenne przyrodniczo tereny objęte są ochroną w kilkunastu rezerwatach przyrody, a kilkadziesiąt innych obiektów, m. in. jaskinie, w tym udostępnioną turystycznie jaskinię Driny, objęto innymi formami ochrony – np. rezerwat Devínska Kobyla chroni stanowisko roślinności stepowej, a rezerwat Sandberg, nagromadzenie skamieniałości z okresu, gdy te tereny stanowiły dno morskie.
Małe Karpaty są regionem wypoczynkowym, turystycznym i sportowym, głównie dla mieszkańców Bratysławy i przedmieść. Uprawia się tu narciarstwo i korzysta we szlaków turystycznych, które są liczne i malownicze. Najdłuższy, szlak czerwony, zwany Štefánikovą magistralą., o długości 80 km, zaczyna się w Bratysławie na wzgórzu Kamzík, ze znaną wieżą telewizyjną, po czym biegnie na północ głównym grzbietem pasma przez całą jego długość. Kończy się zaś na górze Bradlo, na której stoi monumentalny grobowiec gen. Štefánika projektu Dušana Jurkoviča. Północne stoki Małych Karpat obfitują w średniowieczne zamki i ich ruiny, z których najsłynniejsze znajdują się w granicach Bratysławy – ruiny zamku w Devínie i zamek w Bratysławie.
Warto również wiedzieć, że Małe Karpaty leżą na granicy regionu etnograficznego Záhorie, charakteryzującego się rozwiniętą kulturą i sztuką ludową.
Najbardziej atrakcyjne miejsca w Małych Karpatach
Po pierwsze: Bratysława
Bratysława, będąca stolicą Słowacji, rozpościera się na obydwu brzegach Dunaju, u ujścia Morawy do Dunaju oraz na wzgórzach Małych Karpat. Miasto jest bardzo piękne i klimatyczne. Które miejsca szczególnie warto odwiedzić? Przede wszystkim Zamek Bratysławski z XIV–XV wieku, usytuowany na granitowym wzgórzu, nad lustrem Dunaju. Jest to twierdza o czterech wieżach w narożnikach murów obronnych. Kolejne ciekawe miejsce to ruiny Zamku Devín, położonego w dzielnicy Devín, który wznosił się na wysokich skałach u ujścia Morawy do Dunaju, nad granicą słowacko-austriacką.
Interesujących, zabytkowych budowli w mieście jest naprawdę dużo. Jednym z nich jest gotycka katedra św. Marcina, która przez 300 lat była miejscem koronacji królów węgierskich. Inne to gotycki kościół franciszkański Zwiastowania Pana z 1297 roku, barokowy kościół Trynitarzy, gotycki ratusz czy Uniwersytet Bratysławski założony przez króla węgierskiego Macieja Korwina.
Koniecznie trzeba odwiedzić także Apponyiho pálac na bratysławskim rynku. To właśnie w jego podziemiach mieści się Narodowy Salon Win, w którym prezentowana jest setka najlepszych słowackich win z aktualnego rocznika.
Jeśli spędzamy urlop z dziećmi, warto zaplanować także wizytę w ogrodzie zoologicznym w Bratysławie. Znajduje się on w Dolinie Młyńskiej i obecnie mieszka w nim ponad dziewięćset zwierząt z ponad stu pięćdziesięciu gatunków. Powierzchnia ogrodu wynosi 96 ha, przy czym część udostępniona zwiedzającym obejmuje 35 ha.
Po drugie: Pezinok
Pezinok leży w zachodniej Słowacji, u podnóża Małych Karpat, około 20 km na północny wschód od Bratysławy. Słynie z winnic przynależących do obszaru Winnic Małokarpackich, wyrabiających jedne z najlepszych markowych win na Słowacji. Miasteczko nazywane jest stolicą słowackiego winiarstwa.
Historia tej miejscowości jest długa i burzliwa. Pierwsze wzmianki o Pezinoku pochodzą z 1208 roku. Z małej osady Pezinok przeistoczył się w spore miasto dzięki wydobywanemu tu złotu i uprawianej winorośli, z czasem do miasta zawitał także przemysł. Rozwój następował szybko, miasto było wolne i bogate. Niestety trwało to tylko do pierwszej połowy XX wieku. Dwie wojny, liczne zarazy i inne nieszczęścia sprawiły, że Pezinok mocno podupadł.
Obecnie miasteczko przeszło gruntowną rekonstrukcję i odzyskało swą atrakcyjność. Co warto tam zobaczyć? Przede wszystkim piękny rynek, a tam renesansowy budynek Ratusza i piękną Kolumnę Maryjną, która jest symbolem statusu wolnego miasta a także liczne winnice. Nieopodal rynku znajduje się inne ciekawe miejsce - Małokarpackie Muzeum, w którym prezentowane są dzieje winiarstwa w regionie.
W mieście organizowanych jest też kilka imprez, m.in.: Smaki Małych Karpat, Dni Otwartych Piwnic czy Wino i Lawenda.
Po trzecie: Modra
Modra leży na południowo-wschodnich stokach Małych Karpat, około 30 km na północ od Bratysławy. Nazywana jest niekiedy Perłą Karpat.
Istniała już prawdopodobnie w XII wieku. W XIV wieku była własnością królów węgierskich. W roku 1361 otrzymała prawa miejskie, które pozwoliły jej na rozwój uprawy winorośli i handlu winem, a następnie w 1613 uzyskała status wolnego miasta. W XVII wieku nastąpił rozwój rzemiosła, w mieście pojawiła się ceramika, tzw. modrzańska, która od XIX w. stała się głównym źródłem utrzymania większości mieszkańców Modrej. Oprócz naczyń produkowano tu również kafle piecowe i zajmowano się majoliką. Tradycje te kontynuuje do dziś szereg zakładów rzemiosła artystycznego.
Obecnie Modra kontynuuje bogatą tradycję winiarstwa, zapoczątkowaną kiedyś przez osadników z Niemiec. Jest też siedzibą średniej szkoły rolniczej o specjalności w zakresie uprawy winorośli i winiarstwa oraz badawczego instytutu winiarskiego.
Po czwarte: Święty Jerzy
Święty Jerzy, czyli Svätý Jur to stare, winiarskie miasteczko w zachodniej Słowacji. Leży ono ok. 14 km na północny wschód od Bratysławy, na zachodnim skraju Niziny Naddunajskiej, u wschodnich podnóży pasma Małych Karpat. Jego zabudowa częściowo rozkłada się na starym stożku napływowym u wylotu doliny Jurskiego Potoku, częściowo zaś wspina się na stoki tego pasma górskiego, w tym zwłaszcza w obrębie wspomnianej doliny. Wyższą część stoków, aż po 280–300 m n.p.m., zajmują rozległe winnice, z których słynie miasto. Całość wygląda bardzo malowniczo.
Tereny miasta zamieszkane były od czasów prehistorycznych. Zaś już od średniowiecza mieszkańcy zajmowali się uprawą winnej latorośli, by z czasem „winogrodnictwo” i produkcja wina stały się ich głównym zajęciem.
W granicach miasta, na nizinnym terenie znajduje się rozległy rezerwat przyrody Šúr, zaś w górach, na zachód od centrum miasta, leży drugi rezerwat przyrody – Jurské jazero.
Ponad Świętym Jerzym wznoszą się ruiny zamku Biały Kamień oraz Wielkomorawskiej fortecy, zaś w centrum miasteczka znajduje się niezwykły budynek pierwszej w Królestwie Węgier kolejki konnej. Cztery konie ciągnęły wagoniki pasażerskie lub towarowe od 1840 roku. Zostały zastąpione parowozem w 1873 roku.
Agnieszka Skrzyńska - Michalczewska
Komentarze
