Muzeum Teatralne im. Stanisława Wyspiańskiego jest Oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, mieści się w zabytkowym, sięgającym średniowiecza budynku, zwanym Domem pod Krzyżem.
Pierwotnie budowla ta związana była z klasztorem Św. Ducha i mieściła szpital ubogich scholarów , noszący od XVI w. imię św. Rocha, patrona przyszpitalnej kaplicy. A oto jej krótki rys historyczny: placówka, będąca poczatkowo oddziałem czynnego w Krakowie od połowy XIII w. szpitala Św. Ducha, usamodzielniła się w latach 1458 - 1460, uzyskując na własność dom położony u zbiegu dzisiejszych ulic Szpitalnej i św. Marka. Wówczs podjęto się gruntownej przebudowy, zakończonej w roku 1474. Szpital scholarów podlegał zarówno władzom duchowym jak i świeckim, z ramienia których opiekę nad nim prowadzili prowizorowie . Jednym z nich był Antoni Franckiewicz, który to, pod koniec XVI w. przeprowadził gruntowny remont budynku i przywrócił zawieszoną działalność szpitala. Z czasów tych pochodzi piętrowa, renesansowa oficyna, połączona przewiązka z głównym gmachem. Przebudowe tę upamiętnia zachowana w hallu tablica z 1594 roku. Wiek XVIII przynosi upadek szpitala, od roku 1790 właścicielem opuszczonego budynku zostaje parafia kościoła Mariackiego, która po drobnych adaptacjach przeznacza go na przytułek dla ubogich. W latach 30-tych XIX w. przeprowadzono generalny remont budowli, nadając jej szatę klasycystyczną i zmieniając jej układ wewnetrzny, przytułek pomieszczono w oficynie, a gmach główny przeznaczono na mieszkonia prywatne.
W roku 1903 posesja zostaje odsprzedana Radzie Miasta, która nosiła się z zamiarem wyburzenia zabudowań poszpitalnych. Ostatecznie budynek przeznaczono na sklepy i mieszkania. W latach 1917 - 1937 w salach Ipiętra miał siedzibę Związek Artystów Plastyków, a wiosną 1933 otwarto tu eksperymentalny teatr Cricot , który szybko miał sobie zdobyć rozgłos i powodzenie. W trzy lata później Rada Miasta przeznaczyła Dom pod Krzyżem na siedzibę przyszłego Muzeum Historycznego. Usamodzielnione po wojnie Muzeum przejęło budynek w roku 1949, a w roku 1958 podjęto uchwałę o przeprowadzeniu gruntownego remontu budynku z przystosowanem go do ekspozycji muzealnej dla kolekcji teatraliów krakowskich. Decyzja ta odwoływała się do projektu Macieja Szukiewicza z 1917 roku, który wskazywał ten właśnie budynek jako miejsce dla Muzeum Teatralnego im. Stanisława Wyspiańskiego.
źródło www.mhk.pl
