Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej

Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej jest oddziałem Muzeum Niepodległości i jednocześnie jednym z najważniejszych miejsc polskiej martyrologii. Twierdzę-więzienie zbudowano tuż po stłumieniu powstania listopadowego z rozkazu cara Mikołaja I. Przez Cytadelę mogło się przewinąć nawet 40 tysięcy uwięzionych bojowników o wolność. Wśród nich znajdowali się m.in. Romuald Traugutt, Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy ksiądz Piotr Ściegienny.

Po odzyskaniu niepodległości Cytadelę przejęło polskie wojsko. Początkowo w X Pawilonie mieścił się wojskowy areszt, który później zamieniono na mieszkania dla wojskowych. W kilku pomieszczeniach wyeksponowano zachowane pamiątki po więźniach. Podczas okupacji miejsce zajmowały oddział Wehrmachtu i SS.

Obecnie w X Pawilonie Cytadeli mieści się muzeum, w którym zwiedzający mogą obejrzeć pamiątki po dawnych więźniach. Z budynkiem łączy się droga, która przez Bramę Straceń prowadzić na stoki Cytadeli. W latach 1886-1918 władze rozstrzeliwały tu więźniów, nieco dalej, przy Forcie Legionów, znajduje się miejsce straceń powstańców styczniowych. Oprócz tego muzeum upamiętnia również Polaków na Wschodzie, zesłanych przez władze stalinowskie w latach drugiej wojny światowej.

Muzeum można zwiedzać od środy do niedzieli. Ostatnie wejście możliwe jest na pół godziny przed zamknięciem ekspozycji. W niedziele wstęp jest bezpłatny.