Największe atrakcje Wyżyny Kielecko - Sandomierskiej
Wyżyna Kielecko – Sandomierska jest niezwykle ciekawym regionem Polski. To właśnie tam leży piękny Sandomierz, Góry Pieprzowe, ciekawe Kielce oraz Jaskinia Raj w Chęcinach. To także zachwycające Góry Świętokrzyskie. Jest to idealne miejsce na wypoczynek o każdej porze roku.
Wyżyna Kielecka, nazywana dawniej Wyżyną Kielecko-Sandomierską, rozciąga się między Pilicą a Wisłą. Od okolic Opoczna na północnym zachodzie, aż do rejonu Sandomierza na południowym wschodzie. Pod względem rzeźby terenu jest to pas fałdowań paleozoicznych i mezozoicznych, przy czym paleozoik pokrywają w części utwory czwartorzędowe - polodowcowe. W środku obszaru dominują Góry Świętokrzyskie na czele z Łysicą (614 m n.p.m.), leżącą w paśmie Łysogór.
W skład Wyżyny Kieleckiej wchodzi sześć mezoregionów: Płaskowyż Suchedniowski, Garb Gielniowski, Przedgórze Iłżeckie, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Sandomierska i Pogórze Szydłowskie.
W południowo-wschodniej części Wyżyny Kieleckiej leży Wyżyna Sandomierska. Rozciąga się ona pomiędzy Górami Świętokrzyskimi na zachodzie i południowym zachodzie, Przedgórzem Iłżeckim na północy a doliną Wisły na wschodzie. Fundament jej stanowią skały budujące Góry Świętokrzyskie, we wschodniej części osady pochodzenia morskiego (miocen) przykryły tenże fundament. Cały obszar jest pokryty utworami lessowymi, powierzchnia jego jest zrównana. Płynące tu rzeki, Koprzywianka, Opatówka, Kamionka i Świślina, rozcinają go. Wyżyna Sandomierska ma powierzchnię około 1140 km². Znajdują się tu dwa rezerwaty obejmujące lasy mieszane i jeden chroniący roślinność sucholubną. Jest to obszar wybitnie rolniczy, charakteryzujący się dobrymi warunkami glebowymi oraz dogodnym klimatem. Uprawia się tu głównie pszenicę, buraki cukrowe, a także warzywa i owoce.
Góry Świętokrzyskie natomiast są niskim łańcuchem górskim położonym w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Najwyższym szczytem jest Łysica. Nazwa gór pochodzi od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze.
Góry Świętokrzyskie, obok Sudetów, są jednym z najstarszych łańcuchów górskich w Europie. Kilkukrotnie ulegały wypiętrzaniu, niszczeniu i zalewaniu przez morza. Zostały wypiętrzone 500 mln lat temu w kambrze, później w czasie kaledońskich ruchów górotwórczych na granicy syluru i dewonu. Następnie odmłodziła je orogeneza hercyńska (dolny karbon) i ponownie orogeneza alpejska.
Sandomierz jest jednym z najchętniej odwiedzanych miasteczek na terenie województwa świętokrzyskiego. Jest to także jedno z najstarszych polskich miast, które nadal może się pochwalić doskonale zachowanym średniowiecznym układem ulic. Nadal żywe są tam legendy związane z historią, a poznać je można podczas odkrywania sandomierskich tajemnic.
Wypoczywając w Sandomierzu szczególnie warto zobaczyć przepiękny rynek z umieszczonym centralnie renesansowym ratuszem. Otaczają go malownicze kamieniczki, a w niektórych zachowały się podcienie. W przyrynkowych kamienicach znajdują się obecnie sklepy, kawiarnie i restauracje. To idealne miejsce na wypicie kawy czy zjedzenie obiadu. Szczególnie latem, w przy kawiarnianym ogródku.
Innym, równie ciekawym miejscem, wartym odwiedzenia jest trasa podziemna, biegnąca pod płytą rynku. Wejście znajduje się w podwórku Kamienicy Oleśnickich, obecnie będącej siedzibą poczty. Szukając innych śladów historii Sandomierza trzeba odwiedzić miejscowe muzea – znajdujące się w Domu Długosza Muzeum Diecezjalne oraz rezydujące na zamku Muzeum Okręgowe.
W ciepłe, letnie dni, świetnym pomysłem może okazać się spacer na bulwary wiślane, gdzie na spacerowiczów czekają wygodne ławeczki i wypożyczalnia sprzętu wodnego. Na dostępnych tam kajakach i rowerach wodnych turyści przemierzają wody przy Starym Porcie. Chcąc wypłynąć na Wisłę, najlepiej skorzystać z oferty rejsów turystycznych.
Warto także zaplanować wycieczki po malowniczych lessowych wąwozach, na wzgórze Salve Regina oraz po najbliższej okolicy miasta. Ciekawą propozycją jest liczący 60 kilometrów Sandomierski Szlak Winiarski albo wyprawa w Góry Pieprzowe, które znajdują się nieopodal sandomierskiej starówki.
Góry Pieprzowe, choć przypominają bardziej pagórki niż szczyty górskie, potrafią zmęczyć. Różnica poziomów pomiędzy lustrem Wisły a najwyższymi szczytami Pieprzówek wynosi nawet 60 metrów. Wędrujemy więc w górę, po czym stromo schodzimy w dół. Pełno tu głębokich jarów, sporo też wydeptanych w poprzek zboczy ścieżek, które mogą okazać się mylące.
Kiedy wejdziemy na górę, naszym oczom ukaże się zachwycający widok. Na spokojnie płynącą Wisłę, ale także na okoliczne miejscowości: Trześń, Gorzyce i oczywiście na sam Sandomierz. Panorama jest bardzo rozległa, a miejsce niezwykle klimatyczne.
W Kielcach jest wiele miejsc wartych zobaczenia. Jednym z nich jest Pałac Biskupów Krakowskich, wzniesiony w latach 1637–1641, gdzie obecnie mieści się Muzeum Świętokrzyskie i Muzeum Narodowe, na tyłach którego znajduje się Ogród Włoski. A oprócz tego Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP, Kościół św. Wojciecha, Pałacyk Zielińskiego, gdzie obecnie znajduje się Dom Środowisk Twórczych, kościół i klasztor na wzgórzu Karczówka, modrzewiowy Dworek Laszczyków - siedziba Muzeum Wsi Kieleckiej a także Rynek, którego lokalizacja została wyznaczona jeszcze w średniowieczu.
Będąc w Kielcach warto również wybrać się na wycieczkę jednym z licznych szlaków turystycznych, które swój początek mają właśnie w tym mieście: czerwonym szlakiem turystycznym prowadzącym do Chęcin, czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Cedzyny czy też czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Podzamcza Piekoszowskiego.
Na terenie miasta znajdują się też różnorodne trasy spacerowe, szlaki miejskie i ścieżki rowerowe o różnej długości i stopniu trudności.
W granicach miasta znajduje się część Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego, Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, a także pięć rezerwatów przyrody: Rezerwat przyrody Kadzielnia, Rezerwat przyrody Biesak-Białogon, Rezerwat przyrody Karczówka, Rezerwat przyrody Ślichowice im. Jana Czarnockiego oraz Rezerwat przyrody Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego.
Chęciny leżą między Pasmem Chęcińskim a Pasmem Zelejowskim Gór Świętokrzyskich, co zachęca do uprawiania turystyki. Z miasta wytyczone są szlaki piesze prowadzące m.in. na Górę Zamkową i do jaskini Raj – największych atrakcji w okolicy.
Jaskinia Raj jest jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Gór Świętokrzyskich i jedną z najpiękniejszych jaskiń krasowych w Polsce. Dla zwiedzających została ona udostępniona w 1972 roku, jednak wyłącznie pod opieką przewodnika.
Jest to niewielka jaskinia, jednak wyróżnia się wśród polskich jaskiń bogatą i dobrze zachowaną szatą naciekową. Należy też do nielicznych jaskiń oświetlonych elektrycznie. Korytarze jaskini wytworzone zostały w wapieniach środkowego dewonu, które ok. 360 milionów lat temu powstały na dnie płytkiego morza.
Kolejne warte odwiedzenia miejsce w Chęcinach, to zamek. Historia powstania tego zamku królewskiego przypada na przełom XIII i XIV wieku. Do dziś zachował się jedynie obwód zewnętrznych murów obronnych, 2 wieże, baszta czworogranna oraz fundamenty budynków mieszkalnych. Na zamku nie ma żadnej ekspozycji, funkcjonuje natomiast sklepik z pamiątkami i literaturą branżową. W przeszłości kręcono tam sceny batalistyczne do produkcji Pan Wołodyjowski: filmowy atak na Kamieniec Podolski jest w istocie zdobywaniem zamku w Chęcinach. Wstęp na zamek jest płatny.
W skład Wyżyny Kieleckiej wchodzi sześć mezoregionów: Płaskowyż Suchedniowski, Garb Gielniowski, Przedgórze Iłżeckie, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Sandomierska i Pogórze Szydłowskie.
W południowo-wschodniej części Wyżyny Kieleckiej leży Wyżyna Sandomierska. Rozciąga się ona pomiędzy Górami Świętokrzyskimi na zachodzie i południowym zachodzie, Przedgórzem Iłżeckim na północy a doliną Wisły na wschodzie. Fundament jej stanowią skały budujące Góry Świętokrzyskie, we wschodniej części osady pochodzenia morskiego (miocen) przykryły tenże fundament. Cały obszar jest pokryty utworami lessowymi, powierzchnia jego jest zrównana. Płynące tu rzeki, Koprzywianka, Opatówka, Kamionka i Świślina, rozcinają go. Wyżyna Sandomierska ma powierzchnię około 1140 km². Znajdują się tu dwa rezerwaty obejmujące lasy mieszane i jeden chroniący roślinność sucholubną. Jest to obszar wybitnie rolniczy, charakteryzujący się dobrymi warunkami glebowymi oraz dogodnym klimatem. Uprawia się tu głównie pszenicę, buraki cukrowe, a także warzywa i owoce.
Góry Świętokrzyskie natomiast są niskim łańcuchem górskim położonym w centralnej części Wyżyny Kieleckiej. Najwyższym szczytem jest Łysica. Nazwa gór pochodzi od relikwii Krzyża Świętego przechowywanych w klasztorze na Łysej Górze.
Góry Świętokrzyskie, obok Sudetów, są jednym z najstarszych łańcuchów górskich w Europie. Kilkukrotnie ulegały wypiętrzaniu, niszczeniu i zalewaniu przez morza. Zostały wypiętrzone 500 mln lat temu w kambrze, później w czasie kaledońskich ruchów górotwórczych na granicy syluru i dewonu. Następnie odmłodziła je orogeneza hercyńska (dolny karbon) i ponownie orogeneza alpejska.
Charakterystyczne dla krajobrazu najwyższych partii Gór Świętokrzyskich są strome stoki, głęboko wcięte doliny, skałki ostańcowe i gołoborza. Góry Świętokrzyskie porośnięte są lasami jodłowymi (Puszcza Jodłowa) i bukowymi. Na ich terenie utworzono Świętokrzyski Park Narodowy.
Co warto zobaczyć na terenie Wyżyny Kielecko – Sandomierskiej?
Sandomierz i Góry Pieprzowe
Sandomierz jest jednym z najchętniej odwiedzanych miasteczek na terenie województwa świętokrzyskiego. Jest to także jedno z najstarszych polskich miast, które nadal może się pochwalić doskonale zachowanym średniowiecznym układem ulic. Nadal żywe są tam legendy związane z historią, a poznać je można podczas odkrywania sandomierskich tajemnic.
Wypoczywając w Sandomierzu szczególnie warto zobaczyć przepiękny rynek z umieszczonym centralnie renesansowym ratuszem. Otaczają go malownicze kamieniczki, a w niektórych zachowały się podcienie. W przyrynkowych kamienicach znajdują się obecnie sklepy, kawiarnie i restauracje. To idealne miejsce na wypicie kawy czy zjedzenie obiadu. Szczególnie latem, w przy kawiarnianym ogródku.
Innym, równie ciekawym miejscem, wartym odwiedzenia jest trasa podziemna, biegnąca pod płytą rynku. Wejście znajduje się w podwórku Kamienicy Oleśnickich, obecnie będącej siedzibą poczty. Szukając innych śladów historii Sandomierza trzeba odwiedzić miejscowe muzea – znajdujące się w Domu Długosza Muzeum Diecezjalne oraz rezydujące na zamku Muzeum Okręgowe.
W ciepłe, letnie dni, świetnym pomysłem może okazać się spacer na bulwary wiślane, gdzie na spacerowiczów czekają wygodne ławeczki i wypożyczalnia sprzętu wodnego. Na dostępnych tam kajakach i rowerach wodnych turyści przemierzają wody przy Starym Porcie. Chcąc wypłynąć na Wisłę, najlepiej skorzystać z oferty rejsów turystycznych.
Warto także zaplanować wycieczki po malowniczych lessowych wąwozach, na wzgórze Salve Regina oraz po najbliższej okolicy miasta. Ciekawą propozycją jest liczący 60 kilometrów Sandomierski Szlak Winiarski albo wyprawa w Góry Pieprzowe, które znajdują się nieopodal sandomierskiej starówki.
Góry Pieprzowe, choć przypominają bardziej pagórki niż szczyty górskie, potrafią zmęczyć. Różnica poziomów pomiędzy lustrem Wisły a najwyższymi szczytami Pieprzówek wynosi nawet 60 metrów. Wędrujemy więc w górę, po czym stromo schodzimy w dół. Pełno tu głębokich jarów, sporo też wydeptanych w poprzek zboczy ścieżek, które mogą okazać się mylące.
Kiedy wejdziemy na górę, naszym oczom ukaże się zachwycający widok. Na spokojnie płynącą Wisłę, ale także na okoliczne miejscowości: Trześń, Gorzyce i oczywiście na sam Sandomierz. Panorama jest bardzo rozległa, a miejsce niezwykle klimatyczne.
Kielce – liczne rezerwaty przyrody i ciekawe zabytki
W Kielcach jest wiele miejsc wartych zobaczenia. Jednym z nich jest Pałac Biskupów Krakowskich, wzniesiony w latach 1637–1641, gdzie obecnie mieści się Muzeum Świętokrzyskie i Muzeum Narodowe, na tyłach którego znajduje się Ogród Włoski. A oprócz tego Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP, Kościół św. Wojciecha, Pałacyk Zielińskiego, gdzie obecnie znajduje się Dom Środowisk Twórczych, kościół i klasztor na wzgórzu Karczówka, modrzewiowy Dworek Laszczyków - siedziba Muzeum Wsi Kieleckiej a także Rynek, którego lokalizacja została wyznaczona jeszcze w średniowieczu.
Będąc w Kielcach warto również wybrać się na wycieczkę jednym z licznych szlaków turystycznych, które swój początek mają właśnie w tym mieście: czerwonym szlakiem turystycznym prowadzącym do Chęcin, czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Cedzyny czy też czerwonego szlaku rowerowego prowadzącego do Podzamcza Piekoszowskiego.
Na terenie miasta znajdują się też różnorodne trasy spacerowe, szlaki miejskie i ścieżki rowerowe o różnej długości i stopniu trudności.
W granicach miasta znajduje się część Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego, Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu, a także pięć rezerwatów przyrody: Rezerwat przyrody Kadzielnia, Rezerwat przyrody Biesak-Białogon, Rezerwat przyrody Karczówka, Rezerwat przyrody Ślichowice im. Jana Czarnockiego oraz Rezerwat przyrody Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego.
Ruiny zamku i Jaskinia Raj w Chęcinach
Chęciny leżą między Pasmem Chęcińskim a Pasmem Zelejowskim Gór Świętokrzyskich, co zachęca do uprawiania turystyki. Z miasta wytyczone są szlaki piesze prowadzące m.in. na Górę Zamkową i do jaskini Raj – największych atrakcji w okolicy.
Jaskinia Raj jest jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Gór Świętokrzyskich i jedną z najpiękniejszych jaskiń krasowych w Polsce. Dla zwiedzających została ona udostępniona w 1972 roku, jednak wyłącznie pod opieką przewodnika.
Jest to niewielka jaskinia, jednak wyróżnia się wśród polskich jaskiń bogatą i dobrze zachowaną szatą naciekową. Należy też do nielicznych jaskiń oświetlonych elektrycznie. Korytarze jaskini wytworzone zostały w wapieniach środkowego dewonu, które ok. 360 milionów lat temu powstały na dnie płytkiego morza.
Kolejne warte odwiedzenia miejsce w Chęcinach, to zamek. Historia powstania tego zamku królewskiego przypada na przełom XIII i XIV wieku. Do dziś zachował się jedynie obwód zewnętrznych murów obronnych, 2 wieże, baszta czworogranna oraz fundamenty budynków mieszkalnych. Na zamku nie ma żadnej ekspozycji, funkcjonuje natomiast sklepik z pamiątkami i literaturą branżową. W przeszłości kręcono tam sceny batalistyczne do produkcji Pan Wołodyjowski: filmowy atak na Kamieniec Podolski jest w istocie zdobywaniem zamku w Chęcinach. Wstęp na zamek jest płatny.
Agnieszka Skrzyńska - Michalczewska
Komentarze
