Olsztyńskie Dni Kultury Żydowskiej

Mazurska ziemia była terenem wielowyznaniowym. Zamieszkiwali ją ewangelicy, starowiercy, prawosławni, wyznawcy judaizmu, mormoni oraz katolicy. Pod koniec XIII wieku pojawili się na terenach Prus (wówczas Państwa Zakonnego) Żydzi. Nie mieli łatwego życia. Ograniczano im swobodę poruszania się i handlu, odczuwali wrogość na każym kroku, w 1773 r. wydano nawet zakaz całkowitego osiedlania się Żydów na wsi. Z czasem się to zmieniło. W XX wieku Żydzi czuli się już pełnoprawnymi obywatelami zgodnie z deklaracją "My nie jesteśmy niemieccy Żydzi, lecz niemieccy obywatele judajskiej wiary". Kolejne zmiany, tym razem negatywne, przyniosła II wojna światowa...

Józef Ignacy Kraszewski pisał: "A wiecie, co każde miasto polskim czyni? Żydzi. Jak już zabraknie Żydów, wjeżdżamy w kraj obcy zupełnie i czujemy, nawykli do ich przytomności [obecności], jakby nam czegoś nie stawało [brakowało]". Dziś dla nas słowa Kraszewskiego są opisem egzotycznej rzeczywistości. Na Warmii i Mazurach istniały dawniej synagogi żydowskie i kirkuty (żydowskie cmentarze), których w regionie pozostało niewiele lub są w opłakanym stanie.

Pdczas Dni Kultury Żydowskiej przypomnijmy sobie czasy, kiedy Żydzi zamieszkiwali te tereny, poznajmy ich kulturę i historię. W programie festiwalu przewidziano pokazy filmów, wystawy sztuki, koncerty. W poniedziałek 1 października o godz. 16:00 zostanie otwarta wystawa „Kultur-Liga - awandarda artystyczna lat 1910-1920”. Zapraszamy na nią do Galerii Marszałkowskiej (Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego, ul. Emilii Plater 1 w Olsztynie).

PROGRAM

Czwartek 27 września

17:00 Oficjalna inauguracja VI Dni Kultury Żydowskiej
Wykład inauguracyjny "Dom Jakubowy – dom żydowski" – Bella Szwarcman- Czarnota (Midrasz)
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 2

18:30 Koncert kameralny: INTERPRETACJE REPERTUARU KOMPOZYTORÓW ŻYDOWSKICH:
Grzegorza Fitelberga, Felixa Mendelssohna-Bartholdyego, Georga Gershwina, Aarona Coplanda

Wykonawcy: Andrzej Bukowski – klarnet, Andrzej Wojciechowski – klarnet, Bogdan Ocieszak – basethorn, Sławomir Wilk – fortepian, Marcin Kucharzewski – fortepian.
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 2
Wstęp wolny.

Piątek 28 września

9:00 Warsztaty plastyczne dla dzieci "SUKKOT – ŚWIĘTO SZAŁASÓW"
Katarzyna Giża (Fundacja Borussia)
Szkoła Podstawowa nr 2 w Olsztynie, ul. Kościuszki 70

13:30 Warsztaty plastyczne dla młodzieży "Rękodzieło artystyczne, czyli ozdoby na każdą okazję"
Ewa Pohlke (Stowarzyszenie B'Jachad)
Pałac Młodzieży, ul. Emilii Plater 3

17:00 "O co modlą się żydowskie kobiety?"
wykład: Bella Szwarcman-Czarnota (Midrasz)
Kamienica Naujacka MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala kameralna)

19:00 Pokaz filmów dokumentalnych:
"LANSWOOD GARDENS", reż. Paweł Kuczyński, Polska 2011, 53 min.
„PRZESŁUCHANIE", reż. Udo Prinsen, Holandia 2011, 6 min.
Kamienica Naujacka MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala kameralna)

20:00 Wieczór z kuchnią izraelską
Restauracja "Karczma Jana", ul. Kołłątaja 11
Informacja i zapisy na warsztaty i wieczór z kuchnią izraelską: Katarzyna Giża (Fundacja Borussia) katarzyna.giza@borussia.pl

Sobota 29 września

10:00 Warsztaty dla nauczycieli "Polacy i Żydzi: historia i przyszłość"
Prowadzenie: Aleksander Suhak (Borussia)
Kawoksięgarnia "Tajemnica Poliszynela", ul. Staromiejska 2/5

10:00 "Talking Walls – mury opowiadają historię"
warsztaty artystyczne dla młodzieży (część II)
Prowadzenie: Karolina Lewandowska (Olsztyn), Gintautas Vaicys (Kowno)
Państwowe Liceum Plastyczne im. E. Mendelsohna, ul. Partyzantów 85

10:30 "Wycinanka żydowska"
warsztaty plastyczne – Monika Krajewska (Warszawa)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala 203-204)

12:30 "Świątynia żydowska – synagoga – dom żydowski i ich mistyczne symetrie"
wykład i prezentacja – Jakub Skrzypczak (Centrum Kultury Jidysz Fundacji Shalom)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala 203-204)

14:00 "Świątynia – żydowska mandala"
wykład i warsztaty plastyczne dla dzieci i dorosłych – Jakub Skrzypczak (Centrum Kultury Jidysz Fundacji Shalom)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala 203-204)

16:00 "Żydzi z Bukowiny – historia widziana oczami świadków"
wykład – Stefan Gehrke (Berlin)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala kameralna)

18:00 Pokazy pofestiwalowe 8. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego ŻYDOWSKIE MOTYWY
"UCIĘTA DYSKUSJA" reż. Danae Elon, Kanada 2009, 82 min.
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3

19:00 Koncert zespołu "Shachar Gilad" z Izraela
Pub Sowa, ul. Zamkowa 2

Niedziela 30 września

10:30 "Miejsce i przestrzeń święta w judaizmie"
wykład – Jakub Skrzypczak (Centrum Kultury Jidysz Fundacji Shalom)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala kameralna)

12:00 "Rękodzieło artystyczne z motywami żydowskimi"
warsztaty artystyczne dla młodzieży i dorosłych – Ewa Pohlke (Stowarzyszenie B’Jachad)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3 (sala 203-204)

14:00 Spacer "Śladami olsztyńskich Żydów"
prowadzenie: Ewa Romanowska, Jakub Rudnicki (Borussia)
Zbiórka pod domem rodzinnym Ericha Mendelsohna, ul. Staromiejska 3

15:00 "Dyskurs tożsamościowy we współczesnym kinie izraelskim"
wykład – dr Krzysztof D. Szatrawski (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski)
Kamienica Naujacka, MOK, ul. Dąbrowszczaków 3

17:00 "Dom – pamięć – literatura"
wykład – prof. Jacek Leociak (Instytut Badań Literackich PAN )
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 2

19:00 "Śladami Ericha Mendelsohna, czyli architekci o architekcie"
Prezentacja i wernisaż. Urszula Madeja (Stowarzyszenie Architektów Polskich)
Kawiarnia SARP, ul. Kołłątaja 14

Poniedziałek 1 października

10:00 Warsztaty plastyczne dla dzieci "Sukkot – święto Szałasów"
Katarzyna Giża (Fundacja Borussia)
Przedszkole Miejskie nr 4 w Olsztynie, ul. Okopowa 16

16:00 "Kultur-Liga: awangarda artystyczna lat 1910-1920"
wernisaż wystawy z udziałem Leonida Finberga, dyrektora Centrum Judaiki Akademii Kijowsko-Mohylańskiej (Kijów) Galeria Marszałkowska,
Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego, ul. Emilli Plater 1

18:00 "MENDELSOHN’S INCESSANT VISIONS"
polska premiera filmu biograficznego o Erichu Mendelsohnie
reż. Duki Dror, Izrael 2011, 71 min.
Kino Studyjne Awangarda 2, Plac Jana Pawła II 2/3

Wtorek 2 października

11:30 Warsztaty plastyczne dla dzieci "Sukkot – świąteczne dekoracje z papieru"
Ewa Pohlke (Stowarzyszenie B’JACHAD )
Szkoła Podstawowa nr 10 w Olsztynie, ul. Niepodległości 17

17:00 Salon Mendelsohna: "Erich Mendelsohn i Salman Schocken – linie życia w XX wieku"
wykład – dr Tilo Richter (Bazylea)
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 3

19:00 "ŻYDOWSKIE SZCZĘŚCIE"
projekcja filmu niemego z akompaniamentem na żywo
reż. Aleksander Granowski, ZSSR 1925
Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych, ul. Parkowa 1

Środa 3 października

17:00 "Niechciana historia pożydowskich rzeczy"
wykład – prof. Sławomir Buryła (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski)
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 2

19:00 Koncert finałowy VI Dni Kultury Żydowskiej 2012
GRUPA P.G.R. – projekt Grzegorz Rogala i Sagit Zilberman
Zespół w składzie: Grzegorz Rogala (puzon), Sagit Zilberman (saksofon altowy), Igor Hnydyn (perkusja), Wojciech Pulcyn (kontrabas)
Muzeum Warmii i Mazur, Sale Kopernikowskie, ul. Zamkowa 3