Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej
Województwo podkarpackie to zakątek Polski, który odwiedzają tysiące turystów każdego roku. Wszystko za sprawą cudownych i zachwycających Bieszczad. To jednak nie wszystko, co oferuje nam ten region. Planując dłuższy pobyt w okolicy, koniecznie powinniśmy pomyśleć o podróży Podkarpackim Szlakiem Architektury Drewnianej! Co na nim na nas czeka, co warto zobaczyć i jak zaplanować zwiedzanie? Odpowiedzi udzielamy poniżej.
Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej stanowi część projektu zapoczątkowanego przez województwo małopolskie jeszcze w 2001 roku we współpracy z sąsiednimi województwami: śląskim, podkarpackim, a później także świętokrzyskim. Głównym celem przedsięwzięcia jest ochrona oraz promocja najcenniejszych i najciekawszych zabytków architektury drewnianej na terenie poszczególnych regionów. Szlak przebiegający przez województwo podkarpackie jest wyjątkową wizytówką okolicy. Na turystów zafascynowanych historią regionu czeka ponad 130 unikatowych obiektów, a wśród nich kilka wpisanych na światową listę UNESCO. Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej liczy sobie łącznie około 1202 kilometrów i podzielony jest na 9 różnych tras, dzięki czemu odkrywanie zabytków staje się wygodniejsze i łatwiejsze do zaplanowania.
Trasy Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej
-
Trasa I (krośnieńsko-brzozowska) – 134 km
-
Trasa II (sanocko-dynowska) – 80 km
-
Trasa III (ustrzycko-leska) – 118 km
-
Trasa IV (sanocko-dukielska) – 113 km
-
Trasa V (przemyska) – 67 km
-
Trasa VI (lubaczowska) – 189 km
-
Trasa VII (rzeszowsko-jarosławska) – 133 km
-
Trasa VIII (jasielsko-dębicko-ropczycka) – 136 km
-
Trasa IX (tarnobrzesko-niżańska) – 232 km
Dzięki rozdrobnieniu na mniejsze trasy będziemy mogli łatwiej zaplanować zwiedzanie i zobaczyć jak najwięcej wyjątkowych obiektów. Podróż Szlakiem Architektury Drewnianej będzie przede wszystkim ciekawym urozmaiceniem naszego pobytu w okolicy. Dla młodszych turystów będzie to intrygująca lekcja historia, natomiast pasjonaci zabytków będą czuli się na trasie jak w raju. Cisza, spokój oraz małomiasteczkowy klimat wielu zakątków, które odwiedzimy, sprawi, że będzie to naprawdę wyjątkowa przygoda.
Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej – co warto zobaczyć? (trasa krośnieńsko-brzozowska)
Pierwszą trasę Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej najlepiej rozpocząć w Krośnie. Małe i spokojne miasteczko leżące około 60 kilometrów od Rzeszowa, oferuje turystom wiele interesujących zabytków. Wśród nich znajdziemy między innymi Kościół św. Wojciecha pochodzący z połowy XV wieku – to pierwszy punkt naszej podróży. Trasa zabiera nas dalej do wsi i miejscowości takich jak: Bonarówka, Jasienica Rosielna, Blizne, Humniska, Haczów, Rymanów-Zdrój, Iwonicz-Zdrój i kończy się we wsi Wrocanka. Na ponad 130-kilometrowej trasie znajdziemy kilka naprawdę interesujących zabytków. Do najważniejszych z nich z całą pewnością możemy zaliczyć dwa obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury. W Bliznem będziemy mogli zobaczyć gotycki Kościół Wszystkich Świętych zbudowany jeszcze przed 1470 roku. Jest on jednym z najcenniejszych obiektów drewnianej architektury sakralnej w naszym kraju. We wnętrzu świątyni na szczególną uwagę zasługują: ołtarz główny z 1700 roku, dwa późnobarokowe ołtarze boczne, późnorenesansowa ambona z 1604 roku oraz drewniana chrzcielnica. Drugi wyróżniony kościół znajdziemy w miejscowości Haczów. Późnogotycka świątynia pod wezwaniem NMP i św. Michała Archanioła jest największym gotyckim drewnianym kościołem w Europie oraz jednym z najstarszych kościołów konstrukcji zrębowej w Polsce. Jego wnętrze zdobi pierwotny późnobarokowy ołtarz z końca XVII wieku, cztery ołtarze rokokowe, gotyckie rzeźby z XV wieku oraz gotyckie portale.
Wśród innych najciekawszych i najpiękniejszych kościołów znajdującej się na trasie należy wymienić między innymi: zespół dworski w parku krajobrazowym w Trześniowie, Cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia Przeświętej Bogarodzicy w Bałuciankach oraz Kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP we wsi Jasienica Rosielna.
Co jeszcze warto zobaczyć w okolicy?
Sprawdź noclegi w okolicy Kronsa
Najciekawsze miejsca na Szlaku Architektury Drewnianej (trasa sanocko-dynowska)
Kolejna trasa, jaką możemy wybrać, planując odkrywanie Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej, rozpoczyna się w Sanoku. W klimatycznym historycznym mieście czkają na nas liczne zabytki, między innymi Zamek Królewski z XVI wieku, Kościół i Klasztor franciszkanów, Ratusz, zabytkowe kamienice, Sobór Świętej Trójcy i wiele więcej. Nas jednak będzie interesowała przede wszystkim znajdujące się tu Muzeum Budownictwa Ludowego. To zdecydowanie najlepsze miejsce na początek odkrywania zabytków regionu! Znajdujące się w Sanoku Muzeum jest największym polskim skansenem oraz najprawdopodobniej jednym z najpiękniejszych! Na terenie parku etnograficznego znajdziemy między innymi: piękny drewniany kościół pw. św. Mikołaja Cudotwórcy wybudowany w 1667 roku, greckokatolicką cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy z 1731 roku czy cerkiew z 1801 r. z miejscowości Ropek. Warto zobaczyć tu także klimatyczny dworek z 1861 roku. Natomiast spacer po Rynku Galicyjskim sprawi, że poczujemy się jak podczas podróży w czasie.
Dalej trasą tą udamy się między innymi do miejscowości takich jak: Hołuczków, Siemuszowa, Tyrawa Solna, Hłomcza, Ulucz, Jurowce, Czerteż. Jest to jeden z krótszych fragmentów szlaku. Jego łączna długość wynosi około 80 kilometrów. Do najciekawszych i najpiękniejszych zabytków znajdujących się na tym odcinku możemy zaliczyć przede wszystkim późnogotycki Kościół św. Mikołaja z Bączala Dolnego pochodzący najprawdopodobniej z 1667 roku. Obecnie znajduje się on na terenie parku etnograficznego w Sanoku. Jest on jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w tym regionie Polski. Warto na trasie zobaczyć także Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Siemuszowej, Cerkiew Soboru NMP w Hłoczy wzniesionej w 1859 roku, Cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego w Uluczu z 1659 roku oraz Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Czerteżu z 1742 roku.
Co jeszcze warto zobaczyć w okolicy?
Co warto zobaczyć na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej? (trasa ustrzycko-leska)
Kolejny odcinek podkarpackiego szlaku rozpoczniemy w Ustrzykach Dolnych. Miasto cieszy się największą popularnością w sezonie zimowy. Wtedy przybywają tu turyści pragnący szaleć na świetnie przygotowanych stokach. W czasie cieplejszych miesięcy warto tu jednak wpaść, aby odpocząć, zobaczyć kilka interesujących miejsc oraz wyruszyć na poszukiwanie drewnianych zabytków. Pierwszy z nich odnajdziemy zaledwie 4 kilometry od centrum miasta. We wsi Łodyna będziemy mogli zobaczyć dawną cerkiew greckokatolicką wzniesioną w 1862 wieku. Następnie fragment trasy o długości około 180 kilometrów zabierze nas do kilku miejscowości, gdzie czekają naprawdę piękne drewniane świątynie.
Jakie zabytki czekają na nas w okolicy Ustrzyków Dolnych? We wsi Liskowate zobaczymy greckokatolicką cerkiew z XIX wieku, w Wojtkowej znajdziemy piękną cerkiew z 1910 roku, natomiast w Średniej Wsi czeka kościół parafiany pw. Wniebowzięcia NMP z drugiej połowy XIV. Trasa ustrzycko-leska kończy się we wsi Równia (około 5 kilometrów od Ustrzyków Dolnych), gdzie możemy zobaczyć przepiękną cerkiew Opieki Matki Bożej wzniesioną w stylu bojkowskim.
Co możemy zobaczyć przy okazji?
Sprawdź noclegi w Ustrzykach Dolnych
Szlak Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego (trasa sanocko-dukielska)
Przebywając na urlopie w Sanoku, możemy wyruszyć na jeszcze jeden odcinek trasy. Po (obowiązkowej!) wizycie w Muzeum Budownictwa Ludowego, zamiast do Hołuczkowa możemy udać się do Szczawna. Tam znajdziemy prawosławną cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy wzniesioną w 1889 roku w stylu łemkowskim. Jej wnętrze zdobi nadwieszony chór, ikonostas z oryginalnymi ikonami oraz polichromia figuralno-ornamentalna z 1925 roku. Dalej trasą udamy się do miejscowości: Rzepedź, Turzańsk, Komańcza, Chrowa, Krempna, Kotań, Świątkowa Wielka, a następnie wyprawę zakończymy we wsi Pielgrzymka.
Na trasie sanocko-dukielskiej warto zobaczyć przede wszystkim cerkiew św. Mikołaja w Rzepedzi z 1824 roku, dawną cerkiew łemkowską pod wezwaniem św. Kosmy i Damiana z 1782 roku oraz cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej, która przykuwa wzrok charakterystyczną kolorystyką.
Znajdź najlepsze noclegi w Sanoku i okolicy
Odkrywaj piękne zabytki drewniane Podkarpacia (trasa przemyska)
Fragment Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej rozpoczynający się w Przemyślu, jest najkrótszym odcinkiem. Na zaledwie 67-kilometrowej trasie znajdziemy jednak kilka naprawdę pięknych i interesujących zabytków. Podróż warto jednak rozpocząć od zwiedzania samego miasta. Czeka tu na nas między innymi spacer po charakterystycznym rynku, możemy odwiedzić także Przemyskie Centrum Kultury i Nauki znajdujące się w zamku, a także zajrzeć do kilku pięknych kościołów oraz muzeów. Początek interesującego nas odcinka Szlaku Architektury Drewnianej znajdziemy we wsi Zadąbrowie (około 14 kilometrów od Przemyśla). Tam zobaczymy zbudowaną w 1660 roku cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy.
Kolejnymi przystankami na nasze trasie będą między innymi Miękisz Stary, Młyn, Chotyniec, Stubienko, Leszno oraz Medyka, gdzie trasa ma swój koniec. Jakie interesujące obiekty zobaczymy w tych miejscach? Między innymi dwie cerkwie greckokatolickie wniesione w XVII wieku, cerkiew św. Bazylego Wielkiego z 1737 roku oraz cerkiew pw. Narodzenia Bogarodzicy wzniesiona w 1849 roku. Ostatnim punktem na trasie będzie kościół parafialny św. Piotra i Pawła z 1607 roku. Najcenniejszym obiektem znajdującym się na tym fragmencie szlaku jest Cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy we wsi Chotynice. Została ona wybudowana w 1615 roku, a obecnie wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W jej wnętrzu będziemy mogli zobaczyć między innymi zachowane polichromie z 1735 i 1772 roku ze szczególnie interesującym przedstawieniem Sądu Ostatecznego, a także odnowiony ikonostas pochodzący najprawdopodobniej z 1671 roku.
Co jeszcze możemy zobaczyć w okolicy?
Przemyśl, ul. Aleje XXV Polskiej Drużyny Strzeleckiej 
Przemyskie Centrum Kultury i Nauki ZAMEK
Znajdź nocleg w Przemyślu i okolicach
Perełki Architektury Drewnianej na Podkarpaciu (trasa lubaczowska)
Następny interesujący fragment podkarpackiego szlaku znajdziemy w okolicach Lubaczowa (40 kilometrów od Jarosławia). Naszym pierwszym przystankiem na trasie lubaczowskiej będzie Borchów, gdzie zobaczymy cerkiew pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z 1781 roku. Następnie trasa poprowadzi nas przez miejscowości takie jak Stare Oleszyce, Cewków, Moszczanica, Gorajec, Chotylub, a kończy się we wsi Radruż. Większość zabytków, jakie zobaczymy podczas podróży to piękne cerkwie pochodzące głównie z XVIII i XIX wieku. Chociaż czekają tu na nas także znacznie starsze budowle. W Gorajcu zobaczymy cerkiew greckokatolicką pw. Narodzenia NMP pochodząca z końca XVI wieku. Najcenniejszym obiektem, jaki możemy zobaczyć na tym fragmencie szlaku, jest cerkiew św. Paraskewy wraz z zespołem obronnym ze wsi Radruż. Zachowana w doskonałym stanie świątynia z 1583 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. We wnętrzu świątyni zobaczymy między innymi zachowaną polichromię z 1648 roku malowaną wprost na drewnie.
Co warto zobaczyć na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej (trasa rzeszowsko-jarosławska)
Zwiedzanie Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej możemy rozpocząć, przebywając na urlopie w Rzeszowie. Gdy już przespacerujemy się po starym mieście, zaliczymy podziemną trasę turystyczną, a także odwiedzimy monumentalny zamek otoczony murem obronnym z bastionami, możemy udać się do wsi Krzemienica. Zaledwie 20 kilometrów od centrum miasta rozpoczyna się trasa rzeszowsko-jarosławska. Jej pierwszym punktem jest dawny kościół parafialny pw. św. Jakuba Starszego wybudowany w połowie XVIII wieku. Następnym przystankiem będzie Sonina, gdzie zobaczymy nieco starszy kościół Jana Chrzciciela z połowy XVII wieku. Na dłużej powinniśmy się zatrzymać w Markowej, tam bowiem czeka na nas malowniczy skansen. Spacerując po zabytkowej zagrodzie, będziemy mogli zobaczyć między innymi chałupę kmiecą oraz biedniacką, stajnię przysłupową, stodołę, wiatrak oraz kuźnie. We wnętrzach budynków czekają bogate ekspozycje.
Dalej trasa prowadzi przez Krzeczowice, Pruchnik, Tyniowice, Chłopice, Nowosielce, Kosinę i kończy we wsi Wydrze. Na tej trasie poza świątyniami będziemy mogli zobaczyć także zespół zabudowy z małomiasteczkowym układem przestrzennym (Pruchnik) oraz zespół dawnego Pałacyku Myśliwskiego “Julin” (Wydrze). Wśród najciekawszych zabytków z całą pewnością należy wymienić kościół św. Marii Magdaleny pochodzący z drugiej połowy XIV wieku.
Szlak Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego (trasa jasielsko-dębicko-ropczycka)
Jedna z pomniejszych tras Podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej ma swój początek niedaleko Jasła. Urokliwe miasto o historycznym charakterze już samo w sobie jest interesującym miejscem na urlop. Warto tu zobaczyć między innymi rynek główny rozplanowany jeszcze w czasach panowania Kazimierza Wielkiego. Najciekawszym miejscem na rynku jest niewątpliwie figurka św. Jana Nepomucena ustawiona w 1770 roku, która jest jedynym obiektem, który przetrwał wojenne zniszczenia. Ciekawym zabytkiem jest także pałac Sroczyńskich w stylu gotyku angielskiego wzniesiony na początku XVII wieku.
Jeżeli będziemy chcieli odkryć okoliczne drewniane zabytki, powinniśmy udać się do miejscowości Zalęże (oddalonej od Jasła o zaledwie 13 kilometrów). Tam będziemy mogli zobaczyć kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony w 1760 roku. Dalej na trasie czekają na nas prawdziwe perełki. W Osiekach Jasielskich znajdziemy kościół Przemienienia Pańskiego wzniesiony w 1419 roku, będący jednym z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce. W Trzcinicy czeka piękny kościół świętej Doroty z 1551 roku, a w Święcanach nieco starszy kościół świętej Anny z 1520 roku. Warto na dłużej zatrzymać się także w Łękach Górnych, gdzie znajduje się kościół św. Bartłomieja z 1484 roku. Piękne drewniane świątynie zobaczymy także w miejscowościach: Brzeziny, Gogołów, Lubla oraz Szebnie.
Co warto zobaczyć na Podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej (trasa tarnobrzesko-niżańska)
Trasa tarnobrzesko-niżańska jest najdłuższym odcinkiem podkarpackiego szlaku. Podróż możemy rozpocząć w Zaklikowie (około 24 kilometry od Stalowej Woli). Tam będziemy mogli zobaczyć dawny kościół św. Anny pełniący obecnie funkcję kaplicy cmentarnej. Kolejny przystanek zorganizujemy już w Stalowej Woli. Czeka tam na nas kościół św. Floriana z 1802 roku przeniesiony z miejscowości Stany. W Ułanowie znajdziemy dwa zabytkowe kościoły wzniesione w XVII wieku, a Kreszów przywita nas świątynią pw. Narodzenia NMP wzniesionym w 1727 roku. Fragment szlaku biegnie następnie przez miejscowości takie jak Cmolas oraz Poręby Dymarskie – tutaj warto przyjrzeć się z bliska dwóm pięknym XVII-wiecznym świątyniom. Na dłużej powinniśmy się zatrzymać w Kolbuszowej, gdzie czeka Muzeum Kultury Ludowej.
Spacerując po Parku Etnograficznym w Kolbuszowej, będziemy mogli zobaczyć około 80 różnych obiektów. Wśród nich między innymi budynki mieszkalne, inwentarskie, przemysłowe i użyteczności publicznej. Wśród najciekawszych zabytków, jakie znajdziemy na terenie skansenu, warto wymienić imponujący spichlerz pochodzący z 1784 roku, młyn wodny z 1897 roku oraz remizę strażacką z 1877 roku. Zaglądając do poszczególnych budynków, zobaczymy wystawy przedstawiające narzędzie codziennego użytku oraz całe warsztaty, jak chociażby pracownię tkacza czy szewca. Po wizycie w Kolbuszowej wyruszymy do Gawłuszowic, gdzie zobaczymy XVII-wieczny kościół św. Wojciech i będziemy mogli zakończyć podróż.
Komentarze
