Polesie Zachodnie i Polski Wołyń - co warto zobaczyć?
Choć turystyka w Polsce rozwija się bardzo szybko, a wczasowiczów można obecnie spotkać w zasadzie wszędzie, nadal są jeszcze miejsca nieodkryte i niezadeptane przez turystów. Jednym z nich jest bez wątpienia Polesie Zachodnie. Region ten charakteryzuje się bogactwem przyrodniczym a także wielokulturowością. Zdecydowanie go odwiedzić.
Polesie Zachodnie stanowi północno-zachodnią część Polesia - krainy, której przeważająca część leży na terytorium Ukrainy i Białorusi, leży w lewym dorzeczu Bugu. Występowanie na powierzchni lub na małych głębokościach rozpoznanych margli wieku kredowego przyczyniło się do rozwoju na Polesiu Zachodnim zjawisk krasowych. Powstało jedyne w Polsce skupienie jezior pochodzenia krasowego lub termokrasowego na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Znaczną powierzchnię (ponad 300 km²) zajmują torfowiska - największe Krowie Bagno oraz Bagno Bieleckie.
Co ważne, Polesie Zachodnie ze względu na dużą liczbę bagien i mało żyzne gleby jest krainą dość słabo przekształconą przez człowieka. Jest tam zdecydowanie mniej gruntów ornych niż na innych obszarach nizin środkowopolskich, więcej zaś łąk i pastwisk. Sporą powierzchnię zajmują też lasów. Na terenach suchszych rosną bory sosnowe, zaś na podmokłych m.in. łęgi olchowe.
W 1990 utworzono na terenach Polesia leżących w Polsce Poleski Park Narodowy, gdzie żyją m.in. żółwie błotne i jest to bez wątpienia najciekawszy fragment regionu. Wytyczono w nim ciekawe ścieżki przyrodnicze poprowadzone długimi odcinkami po kładkach. Region ten charakteryzuje się także wielokulturowością. Tuż obok siebie funkcjonują tam świątynie prawosławne i katolickie.
Jednym z najbardziej ciekawych miejscowości położonych w tym regionie Polski jest bez wątpienia Hrubieszów. Miasto jest położone w ramionach rzeki Huczwy, dopływu Bugu i znajduje się zaledwie 18 km od przejścia granicznego z Ukrainą w Zosinie. Hrubieszów jest najdalej na wschód wysuniętym miastem Polski, leżącym w środku Kotliny Hrubieszowskiej, na terenie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jest to region głównie rolniczy w rejonie najżyźniejszych gleb Polski.
Będąc w Hrubieszowie, zwróćmy uwagę na wyjątkowe zabytki architektoniczne, a przezde wszystkim na kościoły i cerkwie. Znajdziemy tam kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki (Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej) z 1630 roku, w skład którego wchodzi: cerkiew murowana (obecnie kościół rzymskokatolicki) zbudowana w latach 1795–1828, dzwonnica murowana oraz drewniana plebania z początku XX w. Kolejne ciekawe obiekty to Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna), kościół rzymskokatolicki parafii pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, zbudowany jako wojskowa cerkiew prawosławna w latach 1903–1905 czy kościół rzymskokatolicki parafii św. Mikołaja, podominikański, bazylikowy powstały w latach 1736–1766.
Inny ciekawy punkt na mapie Hrubieszowa to Dworek Du Chateau, obecnie Muzeum im. ks. Stanisława Staszica. W skład Zespołu dworskiego Du Chateau wchodzi dwór murowany z 1791 r. oraz ogród z pierwszej połowy XIX w.
Dworek Du Chateau wywodzi swoją nazwę od hrubieszowskiej rodziny, której protoplastą był żołnierz napoleoński i do której należał od 1850 r. Centralna część dworu została wzniesiona na miejscu dawnego hrubieszowskiego zamku w roku 1791. Jest to budowla parterowa, nakryta mansardowym dachem. Z piętrową częścią centralną ozdobioną czterokolumnowym portykiem wgłębnym. Do pierwotnego dworu przylegają zbudowane później (prawe około 1860 r. a lewe w 1941 r.) prostokątne skrzydła.
Po wojnie mieściła się tutaj placówka NKWD. Ostatnią właścicielką dworku była Maria Julia z Mazarakich du Chateau, wdowa po Juliuszu du Chateau. Obecnie budynek mieści siedziby Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego oraz Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica. W muzeum znajdują się ekspozycje poświęcone archeologii, etnografii oraz Towarzystwu Rolniczemu Hrubieszowskiemu. Nieopodal dworku stoi budynek z 1920 r., obecnie siedziba Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko-Francuskiej, założona dzięki staraniom Stefana du Chateau.
Co ciekawe, w okolicach miasta znajdują się liczne wczesnośredniowieczne cmentarzyska, kurhany i inne odkrycia archeologiczne.
Niezwykle ciekawym miejscem jest także Gródek, wieś położona w Kotlinie Hrubieszowskiej. Otóż na jej krańcu znajduje się jeden z najpotężniejszych grodów z terenu Grodów Czerwieńskich. Grodzisko – Gród Wołyń położone jest w widłach Bugu i Huczwy. To jedno z najstarszych grodzisk na Lubelszczyźnie, datowane na VIII w. (choć latopisy mówią o nim dopiero od 990 r.). Było to jedno z centrów plemiennych Wołynian i stąd nazwa Wołyń rozpowszechniła się na znaczny obszar Rusi.
Odwiedzając ten region Polski, koniecznie trzeba wybrać się na wycieczkę do Poleskiego Parku Narodowego. Leży on w województwie lubelskim i obejmuje liczne bagna, torfowiska i jeziora krasowe oraz naturalne kompleksy leśne z bogactwem flory i fauny, znajdujące się na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Symbolem parku jest żuraw.
Park wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z Rezerwatem Biosfery „Polesie Nadbużańskie” i Szackim Rezerwatem Biosfery. W ramach Poleskiego Parku Narodowego funkcjonują dwa obiekty, w których prowadzona jest działalność edukacyjna i popularyzatorska: Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny w Starym Załuczu oraz Ośrodek Dydaktyczno-Administracyjny w Urszulinie.
W ośrodku w Urszulinie znajduje się „Ośrodek Ochrony Żółwia Błotnego", w którym od września do maja można oglądać małe żółwie błotne, oraz otwarty w 2005 Ogród Dydaktyczny, umożliwiający zapoznanie się z bogatym światem roślin Poleskiego Parku Narodowego.
Roślinność parku jest bardzo bogata. Obfituje w gatunki typowe dla terenów podmokłych i bagiennych. Na terenie parku występuje około tysiąca gatunków roślin naczyniowych, z czego 170 to gatunki rzadkie, 81 podlega ochronie gatunkowej, a kolejnych 15 znajduje się w Polskiej czerwonej księdze roślin.
Również fauna Poleskiego Parku Narodowego obejmuje wiele rzadkich gatunków zwierząt. Jej różnorodność wynika z ilości i różnorodności siedlisk występujących w parku. Na terenie parku stwierdzono występowanie około 290 gatunków kręgowców. Wiele zwierząt należy też do gatunków chronionych.
Na terenie parku występuje trzynaście gatunków płazów. Szczególnie licznie żyją tu żaby brunatne oraz żaby zielone. W wodach parku występuje natomiast aż 21 gatunków ryb. Cztery z nich: strzebla błotna, różanka pospolita, piskorz oraz koza pospolita, objęte są ochroną gatunkową.
Wyjątkową propozycją dla wszystkich miłośników przyrody i obserwacji ptaków jest ścieżka „Perehod” - typowa ścieżka ornitologiczna, gdzie przygotowane zostały dwie wieże widokowe i schron ornitologiczny. Prowadzi ona groblami wzdłuż malowniczych Stawów Pieszowolskich. Poza czaplami czy kormoranami spotkamy tu rzadkie podgorzałki, mieniące się w słońcu zimorodki czy polujące bieliki.
Warto także wiedzieć, że na Stawach Pieszowolskich dogodne warunki do życia znajduje żółw błotny, będący niezwykłym skarbem Poleskiego Parku Narodowego.
Co ważne, Polesie Zachodnie ze względu na dużą liczbę bagien i mało żyzne gleby jest krainą dość słabo przekształconą przez człowieka. Jest tam zdecydowanie mniej gruntów ornych niż na innych obszarach nizin środkowopolskich, więcej zaś łąk i pastwisk. Sporą powierzchnię zajmują też lasów. Na terenach suchszych rosną bory sosnowe, zaś na podmokłych m.in. łęgi olchowe.
W 1990 utworzono na terenach Polesia leżących w Polsce Poleski Park Narodowy, gdzie żyją m.in. żółwie błotne i jest to bez wątpienia najciekawszy fragment regionu. Wytyczono w nim ciekawe ścieżki przyrodnicze poprowadzone długimi odcinkami po kładkach. Region ten charakteryzuje się także wielokulturowością. Tuż obok siebie funkcjonują tam świątynie prawosławne i katolickie.
Co warto zobaczyć na Polesiu Zachodnim i Polskim Wołyniu? Oto najciekawsze miejsca:
Jednym z najbardziej ciekawych miejscowości położonych w tym regionie Polski jest bez wątpienia Hrubieszów. Miasto jest położone w ramionach rzeki Huczwy, dopływu Bugu i znajduje się zaledwie 18 km od przejścia granicznego z Ukrainą w Zosinie. Hrubieszów jest najdalej na wschód wysuniętym miastem Polski, leżącym w środku Kotliny Hrubieszowskiej, na terenie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Jest to region głównie rolniczy w rejonie najżyźniejszych gleb Polski.
Będąc w Hrubieszowie, zwróćmy uwagę na wyjątkowe zabytki architektoniczne, a przezde wszystkim na kościoły i cerkwie. Znajdziemy tam kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki (Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej) z 1630 roku, w skład którego wchodzi: cerkiew murowana (obecnie kościół rzymskokatolicki) zbudowana w latach 1795–1828, dzwonnica murowana oraz drewniana plebania z początku XX w. Kolejne ciekawe obiekty to Cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy (parafialna), kościół rzymskokatolicki parafii pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, zbudowany jako wojskowa cerkiew prawosławna w latach 1903–1905 czy kościół rzymskokatolicki parafii św. Mikołaja, podominikański, bazylikowy powstały w latach 1736–1766.
Inny ciekawy punkt na mapie Hrubieszowa to Dworek Du Chateau, obecnie Muzeum im. ks. Stanisława Staszica. W skład Zespołu dworskiego Du Chateau wchodzi dwór murowany z 1791 r. oraz ogród z pierwszej połowy XIX w.
Dworek Du Chateau wywodzi swoją nazwę od hrubieszowskiej rodziny, której protoplastą był żołnierz napoleoński i do której należał od 1850 r. Centralna część dworu została wzniesiona na miejscu dawnego hrubieszowskiego zamku w roku 1791. Jest to budowla parterowa, nakryta mansardowym dachem. Z piętrową częścią centralną ozdobioną czterokolumnowym portykiem wgłębnym. Do pierwotnego dworu przylegają zbudowane później (prawe około 1860 r. a lewe w 1941 r.) prostokątne skrzydła.
Po wojnie mieściła się tutaj placówka NKWD. Ostatnią właścicielką dworku była Maria Julia z Mazarakich du Chateau, wdowa po Juliuszu du Chateau. Obecnie budynek mieści siedziby Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego oraz Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica. W muzeum znajdują się ekspozycje poświęcone archeologii, etnografii oraz Towarzystwu Rolniczemu Hrubieszowskiemu. Nieopodal dworku stoi budynek z 1920 r., obecnie siedziba Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko-Francuskiej, założona dzięki staraniom Stefana du Chateau.
Co ciekawe, w okolicach miasta znajdują się liczne wczesnośredniowieczne cmentarzyska, kurhany i inne odkrycia archeologiczne.
Niezwykle ciekawym miejscem jest także Gródek, wieś położona w Kotlinie Hrubieszowskiej. Otóż na jej krańcu znajduje się jeden z najpotężniejszych grodów z terenu Grodów Czerwieńskich. Grodzisko – Gród Wołyń położone jest w widłach Bugu i Huczwy. To jedno z najstarszych grodzisk na Lubelszczyźnie, datowane na VIII w. (choć latopisy mówią o nim dopiero od 990 r.). Było to jedno z centrów plemiennych Wołynian i stąd nazwa Wołyń rozpowszechniła się na znaczny obszar Rusi.
Odwiedzając ten region Polski, koniecznie trzeba wybrać się na wycieczkę do Poleskiego Parku Narodowego. Leży on w województwie lubelskim i obejmuje liczne bagna, torfowiska i jeziora krasowe oraz naturalne kompleksy leśne z bogactwem flory i fauny, znajdujące się na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Symbolem parku jest żuraw.
Park wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z Rezerwatem Biosfery „Polesie Nadbużańskie” i Szackim Rezerwatem Biosfery. W ramach Poleskiego Parku Narodowego funkcjonują dwa obiekty, w których prowadzona jest działalność edukacyjna i popularyzatorska: Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny w Starym Załuczu oraz Ośrodek Dydaktyczno-Administracyjny w Urszulinie.
W ośrodku w Urszulinie znajduje się „Ośrodek Ochrony Żółwia Błotnego", w którym od września do maja można oglądać małe żółwie błotne, oraz otwarty w 2005 Ogród Dydaktyczny, umożliwiający zapoznanie się z bogatym światem roślin Poleskiego Parku Narodowego.
Roślinność parku jest bardzo bogata. Obfituje w gatunki typowe dla terenów podmokłych i bagiennych. Na terenie parku występuje około tysiąca gatunków roślin naczyniowych, z czego 170 to gatunki rzadkie, 81 podlega ochronie gatunkowej, a kolejnych 15 znajduje się w Polskiej czerwonej księdze roślin.
Również fauna Poleskiego Parku Narodowego obejmuje wiele rzadkich gatunków zwierząt. Jej różnorodność wynika z ilości i różnorodności siedlisk występujących w parku. Na terenie parku stwierdzono występowanie około 290 gatunków kręgowców. Wiele zwierząt należy też do gatunków chronionych.
Na terenie parku występuje trzynaście gatunków płazów. Szczególnie licznie żyją tu żaby brunatne oraz żaby zielone. W wodach parku występuje natomiast aż 21 gatunków ryb. Cztery z nich: strzebla błotna, różanka pospolita, piskorz oraz koza pospolita, objęte są ochroną gatunkową.
Poleski Park Narodowy to także jeden z najbogatszych w ptactwo obszarów w kraju. Stwierdzono w nim występowanie około dwustu gatunków ptaków, z których około sto pięćdziesiąt to gatunki lęgowe. Wiele z nich to ptaki bardzo rzadkie jak czapla biała czy czapla nadobna. Licznie występuje także bąk, błotniaki łąkowe, derkacz, dubelt czy podgorzałka. Gnieździ się tu także bielik czy sowy. Ptakiem zagrożonym wyginięciem, a występującym w parku, jest wodniczka, która tworzy tu trzecią co do wielkości populację w kraju.
Warto także wiedzieć, że na Stawach Pieszowolskich dogodne warunki do życia znajduje żółw błotny, będący niezwykłym skarbem Poleskiego Parku Narodowego.
Agnieszka Skrzyńska - Michalczewska
Komentarze
