Atrakcje
- Ruiny Zamku Krzyżackiego – powstały w XIV w. zamek miał charakter przygranicznej strażnicy, ochraniał również przebiegający w pobliżu trakt handlowy z południa nad Bałtyk. W wiekach XV i XVI był kilkakrotnie obiektem walk podczas wojen polsko - krzyżackich. W w. XVII pełnił funkcję książęcego zamku myśliwskiego i bronił Mazur podczas najazdu tatarskiego. Od początku XVIII w. zaczęto powoli rozbierać mury i wieże przeznaczając materiał na budowę nowych ceglanych domów. W I połowie XX w. istniało tu muzeum, a obecnie mury zamkowe zabezpieczono w postaci trwałej ruiny i stanowią oryginalną scenerię imprez kulturalnych i rozrywkowych organizowanych w sezonie turystycznym.
- Muzeum Mazurskie – działa od 1945 r. kontynuując tradycje dawnego HEIMATMUSEUM, dziedzicząc po nim zbiory. Dumą placówki jest unikatowa kolekcja ludowych mazurskich kafli piecowych.
- Chata Mazurska – to XIX-wieczna budowla z sosnowych bali, na dębowej podwalinie, spoczywającej na podmurówce z głazów, wyróżniająca się charakterystyczną ozdobą wieńczącą ścianę szczytową w postaci tzw. pazdura. W obejściu chaty – wystawa dawnego sprzętu gospodarczego, we wnętrzu – ekspozycja domowego sprzętu gospodarczego.
- Ulica Rynkowa – dzisiejsza ulica Odrodzenia – to najstarszy rejon Szczytna i główny trakt komunikacyjny miasta. W XVI w. były tu dwie karczmy, które prawdopodobnie zapoczątkowały tę osadę. Zachowały się tu kamienice mieszczańskie będące pozostałością dziewiętnastowiecznej zabudowy centrum.
- Bartna Strona – stanowi obecnie najstarszą część miasta o wiejskim rodowodzie, zachowała wśród swej zabudowy ciekawe obiekty regionalnego budownictwa ludowego.
Bliskość położenia od Warszawy oraz od stolicy regionu – Olsztyna – decyduje o tym, że Szczytno może być dobrym miejscem na spędzenie urlopu i odpoczynek w trakcie weekendu.
Historia
Powstanie miasta związane jest z zamkiem krzyżackim zbudowanym w połowie XIV w. w pobliżu starego szlaku handlowego biegnącego znad Bałtyku na południe Europy. Zamek, wzmocniony fosą i wałem, ulokowany został na półwyspie między dwoma jeziorami, których łacińskie nazwy brzmiały – Sciten Minor i Sciten Maior. Stąd właśnie okoliczni Słowianie ukuli dla zamku zwanego od imienia założyciela warowni Ortelsburg – nazwę Szczytno. Pod północnymi murami zamku w 1360 r. osiedlili się mazowieccy bartnicy – tak powstała Bartna strona. Pod południowymi murami osiedlili się m.in. budowniczowie i rzemieślnicy zatrudnieni przy budowie zamku – i już w XV wieczne źródła wspominają tu o osadzie, która szybko zaczęła się rozwijać. W 1616 r. określano je już mianem miasteczka. Pełne prawa miejskie Szczytno uzyskało w 1723 r., a w 1818 r. stało się ono stolicą powiatu. Na przełomie następnego wieku powstał tu ważny węzeł kolejowy. W latach 1883 - 84 wydawano jedyne wówczas w Prusach w języku polskim pismo "Mazur". W 1910 r. założono tu Bank Mazurski. W okresie plebiscytu zmogły się nastroje antypolskie i agresywne zachowania wobec Polaków. Mimo przegranego plebiscytu i ciągłego terroru w 1922 r. powołano do życia Samopomoc Mazurską. Rok później powstała w Szczytnie nowa organizacja - Zjednoczenie Mazurskie i zaczął ukazywać się "Mazurski Przyjaciel Ludu”. II wojna światowa przyniosła znaczne zniszczenia i zmiany o charakterze narodowościowym. Na miejsce wysiedlonych niemieckich mieszkańców Szczytna pojawili się w 1945 r. repatrianci z Wołynia. Rozwojowi miasta sprzyja położenie na pograniczu Krainy Wielkich Jezior. Rosnące zainteresowanie tym regionem turystów krajowych i zagranicznych wpłynęło na decyzję uruchomienia w Szymanach pod Szczytnem Portu Lotniczego "Mazury”, który działa od 1995 r.
Szczytno leży pośród mazurskich lasów i jezior. Nad dwoma z nich – Domowym Małym i Domowym Dużym – odpocząć można już w samym mieście.
