Tłusty czwartek-poznaj przysmaki regionów

Trochę historii

Niegdyś podczas tłustego tygodnia zwanego Zapustami, dogadzano sobie, jedząc tłuste mięsa czy kapustę ze skwarkami. Tańczono, śpiewano i raczono się winem.Tradycyjne obrzędy miały na celu pożegnanie zimy i przygotowanie się do wiosny. Najbardziej popularnym przysmakiem tego dnia były pączki robione z ciasta chlebowego, nadziewane boczkiem, mięsem i słoniną. Im bardziej tłusta była potrawa, tym chętniej ją spożywano, był to bowiem symbol dobrobytu.  Zwyczaj jedzenia na słodko w Polsce zaczął się w XVI w., kiedy to pojawiły się słodkie pampuchy, bliny, racuchy i pączki. Osoba, która trafiła na orzechowe lub migdałowe nadzienie, miała cieszyć się szczęściem i powodzeniem.

Dzisiaj zwyczaj obchodzenia Tłustego czwartku ściśle związany jest z wiarą chrześcijańską. Jest to ostatni czwartek poprzedzający Wielki Post. Staropolskie przysłowie mówi: 'Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła'. Tradycji nie uciekniemy, aby przesąd o niepowodzeniu w życiu się nie spełnił, należy zjeść przynajmniej jednego pączka. Jaki powinien być ten idealny? Lekki, wilgotny, puszysty z jasną obwódką, po delikatnym naciśnięciu musi wrócić do tego samego rozmiaru. Przeciętny łakomczuch zjada trzy pączki, w skali narodu daje to wynik ok. 100 mln pączków.

Regionalne zwyczaje kiedyś i dziś

Na terenach Wielkopolski z okazji Tłustego czwartku oraz poprzedzającego go Podkoziołka, objadano się nie tylko pączkami i chruścikami, ale także oponkami tzw. chlapakami z ciasta drożdżowego. Wrzucane na gorący tłuszcz ciasto, nabierało dziwnych kształtów i charakterystycznych rogów. Mieszkańcy spotykali się w gronie znajomych przy obficie zastawionym stole, by o północy rozpocząć Wielki Post. Z Zapustami wiązał się także zwyczaj zwany pomyjką. Wierzono, że aby zasłużyć sobie na błogosławieństwo i pomyślność, koniecznie trzeba pomóc w przygotowywaniu gorących potraw oraz zmywaniu naczyń.
Teraz, tradycyjnie tuż przed Tłustym czwartkiem poznański Cech Cukierników i Piekarzy organizuje Mistrzostwa Poznania w jedzeniu pączków na czas. Impreza cieszy się dużym zainteresowaniem, a dotychczasowy rekord w jedzeniu dziesięciu pączków wynosi 4 minuty i 12 sekund.

Do kaszubskich, regionalnych słodkości przygotowywanych na Zapusty, należą smażone, małe ziemniaczane placki nazywane plińcami. Polewane śmietaną i posypywane cukrem stanowią słodki przysmak mieszkańców Pomorza. Na kaszubskim stole nie powinno zabraknąć także grochowinek kociewskich, będących rodzajem chrustów oraz ruchańców z ciasta drożdżowego. Współczesne ruchanki często przygotowywane są z dodatkiem jabłek i podawane z bitą śmietaną. Na liście produktów tradycyjnych regionu znajdziemy także małe pączki-purcle, nadziewane powidłami lub smarowane konfiturą oraz lukrowane drożdżówki.
 
W podlaskich domach tłusty czwartek obchodzono odświętnie. Smażono pączki i chrust. Wieczorem świętowano w towarzystwie najbliższych. W każdej gospodzie nie mogło zabraknąć alkoholu popijanego kompotem z suszonych owoców. Popularne były placki z mąki pytlowej z drożdżami, zwane pampuchami, placki ziemniaczane - oładki, posypywane mąką pszenną oraz bałabuchy, czyli pszenne bułeczki oblewane roztopioną słoniną. W podlaskiej miejscowości Radziwiłłów, we wtorek poprzedzający Środę Popielcową możemy wziąć udział w tradycyjnym przemarszu przebierańców.

Podhalańska tradycja to coroczny koncert dudziarzy, na którym gromadzą się muzykanci nie tylko z Polski, ale także ze Słowacji, Szkocji i Czech. To okazja, by nie tylko spróbować przepysznych podhalańskich pączków, ale także, by posłuchać ludowej dudziarskiej muzyki, oraz poznać tajniki budowy tego instrumentu. Każdego roku, koncert poświęcony jest innemu historycznemu dudziarzowi z Podhala.

Na śląskich stołach w okresie hucznych zabaw i biesiad królowały kreple, czyli pączki w wersji z nadzieniem, jak i bez, posypane jedynie cukrem. Częstowano się także chrustem, racuchami zwanymi dołkami, ciastem z marchwi, kokoskami czy drobnymi ciasteczkami ze skwarek. Do zapustnych przysmaków zaliczano także zozworki zwane imbirkami ze względu na korzenny smak i przypominający korzeń imbiru kształt.

Najłatwiej i najwygodniej jest nam kupić pączki czy inne smakołyki w cukierni i sklepie. Zamiast czekać w kolejce, może jednak warto pokusić się o własnoręczne wykonanie słodkości? Samodzielne wyrabiane ciasto, nadziewanie i formowanie pączków to nie tylko dobra zabawa dla całej rodziny, wspólnie przygotowane z pewnością będą smakowały lepiej. Racuchy, faworki, chrust, pączki z różanym nadzieniem, rogaliki, drożdżowe precle - energetyczna bomba w każdej postaci dozwolona.

fot. Thomas Kelley (Unsplash.com CC0)