Wielka Rawka z bieszczadzkimi połoninami w tle
Bieszczady to przepiękne, dzikie góry, które przyciągają do siebie głównie miłośników ciszy, spokoju oraz odpoczynku od wielkomiejskiego zgiełku. W Bieszczadach znajdziemy piękno i dzikość górskiej przyrody, malownicze szlaki turystyczne, które oprowadzą nas po najciekawszych zakątkach w regionie oraz niewysokie, ale za to bardzo widokowe wzniesienia, z których będziemy mogli podziwiać rozległą panoramę okolicy.
Wielka Rawka cieszy się zainteresowaniem turystów głównie ze względu na swoje walory widokowe. Na jej szczyt wiedzie kilka dobrze wytyczonych i stosunkowo łatwych do pokonania szlaków turystycznych. Podążając niektórymi spośród nich najpierw wejdziemy na nieco niższe wzniesienie w okolicy, Małą Rawkę, a po zdobyciu Wielkiej Rawki, zyskamy niepowtarzalną okazję, aby pójść o "krok" dalej i stanąć w miejscu, w którym przecinają się granice trzech państw - Polski, Słowacji i Ukrainy. To wyprawa, której zdecydowanie nie można pominąć, goszcząc w malowniczych Bieszczadach!
Gdzie znajduje się Wielka Rawka?
Wielka Rawka jest najwybitniejszym, tzn. odznaczającym się największą minimalną deniwelacją względną, szczytem w Bieszczadach Zachodnich i zarazem najwyższym szczytem pasma granicznego w tym paśmie górskim. Jego wysokość wynosi 1307 m n.p.m. lub jak podają niektóre źródła, 1304 m n.p.m. Wszytko to za sprawą braku w okolicy wyższych szczytów oraz stosunkowo niskiemu położeniu Przełęczy Beskid, względem której obliczany jest współczynnik minimalnej deniwelacji względnej. Wielka Rawka w widoczny sposób góruje nie tylko nad samą przełęczą, lecz także nad sąsiadującymi z nią dolinami - Górną Solanką i Bystrym Potokiem.
Masyw Wielkiej Rawki jest zlokalizowany w środkowej części pasma granicznego. Jego szczyt ma charakterystyczną formę wyrównanej kopuły, przez co daje możliwość podziwiania widoków większym grupom turystów, którzy jednocześnie stanęli w jego najwyższym punkcie. Kopuła szczytowa ma postać grzbietu o długości wierzchowny ok. 700 metrów. Grzbiet Wielkiej Rawki biegnie na północ, w kierunku Małej Rawki, od której oddziela go płytka przełęcz znajdująca się na wysokości 1254 m n.p.m. Zachodnie stoki Wielkiej Rawki opadają do Doliny Górnej Solinki, północno-wschodnie w kierunku Doliny Rzeczycy, a południowe do Doliny Bystrego Potoku.
Główny grzbiet Wielkiej Rawki sąsiaduje na południowym zachodzie z innym, popularnym szczytem w okolicy Krzemieńcem, na którym znajduje się ważny punkt turystyczny - tzw. trójstyk granic. Grzbiet Wielkiej Rawki posiada kilka słabo zaznaczonych wierzchołków, a jego najwyżej położonym punktem jest wychodnia piaskowca, zlokalizowana w środkowej części kopulastego wierzchołka. To właśnie w tym punkcie wysokość została obliczona na 1307 m n.p.m. i jest podawana w oficjalnych źródłach. Na niektórych mapach zaznaczony jest także północno-zachodni wierzchołek Wielkiej Rawki, którego wysokość wynosi 1303 m n.p.m.
fot. summa / pixabay.com, CC0
Charakterystyka Wielkiej Rawki
Wielka Rawka to dość łatwe do zdobycia wzniesienie, głównie ze względu na prowadzące na nią szlaki turystyczne, które pozwalają na bezpieczne i sprawne pokonanie całej trasy, a przy okazji także podziwianie przepięknych widoków na okolicę, których obecność zdecydowanie wynagradza trudy wyprawy. Planując wyprawę na Małą i Wielką Rawkę, warto jednak mieć świadomość, że ta druga posiada dość strome stoki, a z północno-wschodnich zboczy niekiedy schodzą lawiny. Należy więc zachować ostrożność i zaplanować wyprawę w odpowiednim czasie.
Przeczytaj również: Najciekawsze zimowe trasy spacerowe w Polsce
Szczyt Wielkiej Rawki jest stosunkowo płaski i obszerny, przez co oferuje możliwość spędzenia na nim większej ilości czasu. Z takiej możliwości korzysta sporo turystów, pragnąc jak najdłużej cieszyć oczy przepięknymi widokami, jakie czekają na nich w tym miejscu.
Ze szczytu Wielkiej Rawki możemy zobaczyć znajdujące się dookoła pasma połonin, pasmo graniczne, Bieszczady Wschodnie, Połoninę Równą, a także góry Słowacji. Przy dobrej pogodzie można stąd wypatrzeć także odległe wierzchołki Tatr. Co ciekawe, najdalszym punktem, jaki udało się zobaczyć ze szczytu Wielkiej Rawki, jest na chwilę obecną szczyt Tempa - wniesienie o wysokości 1634 m n.p.m. zlokalizowane w odległości 141 km od Wielkiej Rawki, na Ukrainie, w głównym grzbiecie Świdrowca.
Najbardziej rozpoznawalnym punktem na szczycie Wielkiej Rawki jest wysoki betonowy słup - dawny znak geodezyjny, który góruje nad szczytem. Jeśli chodzi natomiast o jej roślinność, na szczycie i stromych stokach Wielkiej Rawki można spotkać rzadkie gatunki roślin, w tym m. in. czeremchę skalną i tocję karpacką. Na Wielkiej Rawce znajduje się także rozległa połonina - charakterystyczny element bieszczadzkiego krajobrazu wysokogórskiego. Jej obecność na wysokości 1200-1260 m n.p.m. wynika z faktu, że ze względu na dość strome stoki, na Wielkiej Rawce nie prowadzono wypasu bydła.
Jak powstały bieszczadzkie połoniny?
Bieszczady to unikalne pod wieloma względami góry, na których terenie znajduje się bardzo charakterystyczny element krajobrazu - połoniny. Stanowią one unikalny element krajobrazu tych gór oraz ich swoisty znak rozpoznawczy. Bieszczadzkie połoniny są rozległe, ciągną się bowiem całymi kilometrami wzdłuż pasm wzniesień, z których wiele osiąga wysokość przekraczającą 1000 m n.p.m.
Większość wysoko położonych połonin znajduje się w Karpatach Wschodnich, na terenie Ukrainy i Rumunii, jednak to właśnie te bieszczadzkie mają swój niezaprzeczalny urok i niepowtarzany klimat. Jedne z najbardziej znanych z nich, Połoninę Caryńską i Połoninę Wetlińską, można podziwiać na szczycie Małej Rawki, a w jeszcze okazalszej formie z jej wyższej siostry, Wielkiej Rawki.
Mianem połonin określane są po prostu wysokogórskie łąki, na których dawniej wypasano stada owiec. Ich hodowlą na tych terenach trudnili się rdzenni mieszkańcy Bieszczadów - lud nazywany mianem Bojków, który należy do wołowskiej grupy etnicznej. Bojkowie od dawien dawna zasiedlali tereny wzdłuż łuku Karpat, z czasem jednak zaczęli przemieszczać się coraz dalej, poszukując nowych miejsc nadających się do zasiedlenia. I dokładnie w taki sposób trafili na tereny Bieszczad, które stały się ich domem.
Bojkowie trudnili się głównie hodowlą i wypasem bydła i w tym celu wykorzystywali walory krajobrazowe i geograficzne wschodnich Bieszczadów. To właśnie ich działalności hodowlanej zawdzięczamy wygląd i kształt obecnie istniejących na terenie Bieszczad połonin. Te wysokogórskie łąki nie są bowiem bynajmniej arcydziełem przyrody, lecz efektem działalności człowieka.
Bieszczady, fot. BARONPHOTOGRAPHY.EU / AdobeStock, CC0
Bydło wypasane przez Bojków wymagało dużych, obfitujących w trawę przestrzeni. Rdzenni mieszkańcy Bieszczadów przystosowali więc okolicę pod swoje potrzeby gospodarcze, poprzez m. in. usunięcie skarłowaciałej buczyny i okorowanie drzew, które z czasem wyschły, odkrywając rozległe, bezleśne przestrzenie porośnięte niską roślinnością - słynne bieszczadzkie połoniny. Bojkowie zostali zmuszeni do opuszczenia swojej "małej ojczyzny" po II wojnie światowej, a w związku z tym tereny Bieszczad uległy znaczne wyludnieniu.
Mimo tego, połoniny przetrwały jako jeden z najbardziej charakterystycznych elementów bieszczadzkiego krajobrazu. Ich piękno i wyjątkowy charakter można podziwiać m. in. podczas wyprawy na Małą i Wielką Rawkę, a po wejściu na oba szczyty, przedłużyć swój pobyt w Bieszczadach, planując kolejne wycieczki - tym razem prowadzące prosto przez malownicze bieszczadzkie połoniny. Spośród tych najbardziej wartych odwiedzenia, obok wspomnianych powyżej Połoniny Caryńskiej i Połoniny Wetlińskiej, warto wymienić także Połoninę Bukowską i Połoninę Dźwiniacką.
Bieszczadzki Park Narodowy
Planując wyprawę na Wielką Rawkę, należy pamiętać, że każdy szlak biegnie przez teren Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Jest to obszar objęty ścisłą ochroną, na którego wstęp jest płatny. W bilety wstępu można zaopatrzyć się m in. na parkingu na Przełęczy Wyżniańskiej, gdzie za dodatkową opłatą można także zostawić auto.
Bieszczadzki Park Narodowy to jeden z 23 parków narodowych w Polsce. Jest zlokalizowany w Bieszczadach Zachodnich. Powstał w 1973 r., a od 1992 r. wchodzi w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie". 11% jego powierzchni znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Jest to trzeci co do wielkości park narodowy w Polsce i największy park narodowy położony w polskich górach.
Bieszczadzki Park Narodowy został powołany w celu ochrony najwyższych partii polskiej części Karpat Wschodnich. Jego tereny obfitują w lasy liściaste i mieszane oraz charakterystyczne dla bieszczadzkiego krajobrazu połoniny. 15% obszarów leśnych, jakie znajdują się w jego granicach, są uznawane za drzewostany puszczańskie o charakterze pierwotnym. Można je podziwiać m. in. na południowo-zachodnich zboczach Małej Rawki i Wielkiej Rawki, a także na północnych stokach góry Smerek. Jeśli natomiast chodzi o faunę, herbowym gatunkiem Bieszczadzkiego Parku Narodowego jest ryś.
fot. Miller_Eszter / pixabay.com, CC0
Szlaki turystyczne na Wielką Rawkę
Na Wielką Rawkę można się bezpiecznie dostać, korzystając z jednego z prowadzących na jej wierzchołek szlaków turystycznych. Za najłatwiejszy i przez to zdecydowanie najpopularniejszy spośród nich uznawany jest zielony szlak z Przełęczy Wyżniańskiej, na którą można wygodnie dostać się z Ustrzyk Górnych - popularnej miejscowości turystycznej w Bieszczadach.
Ustrzyki Górne są także świetną bazą wypadową na Połoninę Caryńską i Połoninę Wetlińską, które również znajdują się w tych okolicach, a ich piękno można podziwiać m. in. z Wielkiej Rawki. Jest to stosunkowo łatwa trasa, która wiedzie na Małą i Wielką Rawkę, pozwalając na zdobycie obydwu szczytów podczas jednej wyprawy.
Sprawdź: Rodzinny wyjazd w Bieszczady. Dlaczego warto wybrać Ustrzyki Górne?
Na Małą Rawkę prowadzi zielony szlak, który ma swój początek na Przełęczy Wyżniańskiej. Po drodze będziemy mieli możliwość zatrzymania się na krótki odpoczynek w Bacówce PTTK pod Małą Rawką. Z Małej Rawki na Wielką Rawkę dojdziemy już szlakiem żółtym, którego pokonanie stanowi najtrudniejszy fragment całej wyprawy, głównie ze względu na dość strome podejście, jakie napotkamy wspinając się na Wielką Rawkę. Po jej zdobyciu wycieczka wcale nie musi dobiec końca!
Do wyboru mamy bowiem zarówno drogę powrotną tą samą trasą w kierunku Przełęczy Wyżniańskiej i dalej do Ustrzyk Górnych lub wyruszenie przed siebie, niebieskim szlakiem na Krzemieniec. Warto skusić się na tę drugą opcję, gdyż na Krzemieńcu czeka na nas jedna z największych atrakcji turystycznych w okolicy - trójstyk granic, czyli miejsce, w którym krzyżują się granice administracyjne trzech państw - Polski, Słowacji i Ukrainy. Wyznacza je słup graniczny, a jego obejście pozwala w mgnieniu oka przenieść się z jednego kraju do drugiego. Trójstyk granic to ciekawa atrakcja, którą zdecydowanie warto zobaczyć przynajmniej raz w życiu!
Zobacz również: Atrakcje w Bieszczadach
Na Wielką Rawkę można się dostać nie tylko zielonym szlakiem z Przełęczy Wyżniańskiej, ale także bezpośrednio z Ustrzyk Górnych. W miejscowości swój początek ma bowiem szlak niebieski, który wiedzie na Wielką Rawkę, bez wizyty po drodze na jej mniejszej siostrze. Ta trasa liczy sobie ok. 6,3 km, a na jej przejście należy zarezerwować sobie ok. 3 godzin. Można nieco ją skrócić, wyruszając w drogę z parkingu Rzeczyca w Ustrzykach Górnych. Jest to o tyle ciekawa propozycja, że szlakiem niebieskim dostaniemy się bezpośrednio na Wielką Rawkę, a także będziemy mogli pójść dalej, na Krzemieniec.
Trzecim sposobem na wejście na Wielką Rawkę jest wędrówka zielonym szlakiem z Wetliny. Jest to świetna trasa dla miłośników przyrody, gdyż wzdłuż zielonego szlaku biegnie ścieżka przyrodnicza "Jarzębina", w ramach której można bliżej zapoznać się z unikalną przyrodą okolicy, w tym z charakterystycznymi dla tych terenów jarzębinami. Zielony szlak prowadzi grzbietem działu, którego najwyższym punktem jest Mała Rawka. Warto jednak mieć świadomość, że jest to najdłuższa trasa na Małą i Wielką Rawkę - na jej pokonanie należy bowiem poświęcić ok. 4 godzin. Można ją nieco skrócić, rozpoczynając wędrówkę z Przełęczy Wyżniej - stąd idziemy przez ok. 1 h żółtym szlakiem, który następnie łączy się z zielonym szlakiem z Wetliny.
fot. summa / pixabay.com, CC0
Baza wypadowa na Małą i Wielką Rawkę. W jakich miejscowościach warto szukać zakwaterowania?
W okolicy Małej i Wielkiej Rawki nie brakuje miejscowości, w których turyści znajdą zakwaterowanie na miarę swoich potrzeb i budżetu. Osoby, które przybywają w te rejony Bieszczadów głównie z myślą o wyprawie na Małą i Wielką Rawkę, na nocleg powinny zatrzymać się w miejscowościach położonych blisko wejścia na szlaki wiodące na obydwa wzniesienia.
Najbardziej oczywistą i przez to zdecydowanie najchętniej wybieraną przez turystów propozycją bazy wypadowej na Wielką Rawkę są Ustrzyki Górne. Jest to niewielka, ale bardzo malowniczo i korzystnie położona bieszczadzka miejscowość, w której znajdziemy idealne miejsce zakwaterowania. Jeśli chodzi o noclegi Ustrzyki Górne oferują je w bardzo zróżnicowanej formie - turyści mają do wyboru m. in. pokoje i kwatery do wynajęcia, domki letniskowe, gospodarstwa agroturystyczne, a także samodzielne apartamenty do wynajęcia.
Z Ustrzyk Górnych można w bardzo wygodny sposób dostać się na Przełęcz Wyżniańską, skąd szlakiem zielonym wyruszymy na Małą i Wielką Rawkę. Zaledwie 7 min. jazdy samochodem dzieli ją od miejscowości. Oprócz podróży własnym autem, istnieje także możliwość dojazdu do Przełęczy Wyżniańskiej lokalnym busem - jego przystanek znajduje się na wysokości Schroniska Kremenaros w Ustrzykach Górnych.
Drugim miasteczkiem, w którym warto zatrzymać się na nocleg, jest Wetlina. To właśnie na jej terenie swój początek ma szlak zielony, który prowadzi bezpośrednio na Małą Rawkę i Wielką Rawkę. Noclegi w Wetlinie są dostępne chociażby w miejscowych kwaterach i pokojach do wynajęcia, domkach letniskowych, pensjonatach oraz lokalnych gospodarstwach agroturystycznych.
Miejscowość tę warto wybrać jako miejsce zakwaterowania także ze względu na fakt, że jest ona uznawana za jedną z głównych baz turystycznych w Bieszczadach. Z Wetliny wyruszymy m. in. na Połoninę Wetlińską, Połoninę Caryńską, Smerek, a także dojdziemy na Małą Rawkę i Wielką Rawkę. Oprócz Ustrzyk Górnych i Wetliny, zakwaterowanie można znaleźć także w innych miejscowościach - na turystów czekają noclegi w Smerku, Cisnej, Bystrej i wielu innych mniejszych lub większych miejscowościach w okolicy.
Bacówka pod Małą Rawką
Zwolennicy noclegów w górskich klimatach mają natomiast niepowtarzalną możliwość zatrzymania się na nocleg w jeszcze jednym obiekcie turystycznym - Bacówce pod Małą Rawką. Bacówka PTTK pod Małą Rawkę mieści się na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, na wysokości 930 m n.p.m. Można dostać się do niej wyłącznie pieszo, podążając zielonym szlakiem z przełęczy Wyżniańskiej na Małą Rawkę i Wielką Rawkę.
Bydynek Bacówki PTTK pod Małą Rawką jest piętrowy, drewniany i położony z dala od cywilizacji, co zapewnia jego gościom ciszę, spokój oraz niepowtarzalną możliwość obcowania z dziką bieszczadzką przyrodą. Obiekt dysponuje 27 miejscami noclegowymi, dostępnymi w pokojach 2- lub 3-osobowych. W Bacówce dostępne są także toalety i prysznice, jadalnia z tarasem oraz bufet turystyczny, w którym można zamówić coś ciepłego i odpocząć na szlaku.
Wybierając się na nocleg do Bacówki pod Małą Rawką, warto mieć ze sobą śpiwór - obiekt preferuje bowiem właśnie taką formułę zakwaterowania dla turystów. Dla zapominalskich i wędrowców, którzy nie dysponują własnymi śpiworami, jest co prawda, przewidziana opcja noclegu z pościelą, jednak jej wybór wymaga uiszczenia dodatkowej opłaty.
Bacówka gości w swoich progach zarówno osoby indywidualne, jak i grupy zorganizowane. Istnieje możliwość zarezerwowania noclegu z wyprzedzeniem, co warto zrobić zwłaszcza, jeśli wybieramy się na Małą i Wielką Rawkę w sezonie turystycznym lub w święta. Co ciekawe, w obiekcie może zatrzymać się większa liczba turystów niż ilość dostępnych miejsc noclegowych - Bacówka dopuszcza bowiem możliwość noclegu na tzw. glebie, na karimacie rozłożonej w częściach wspólnych obiektu. W takim wypadku rezerwacja nie jest wymagana. W okresie letnim na terenie bacówki pod Małą Rawką można także rozbić namiot.
Bacówka PTTK pod Małą Rawką cieszy się sporym zainteresowaniem wśród turystów odwiedzających tę część Bieszczadów. Wszystko to za sprawą pięknych widoków, jakie roztaczają się z jej terenu, a także korzystnego położenia samego obiektu. Z Bacówki pod Małą Rawką możemy dostać się na szlak wiodący na Połoninę Caryńską, Połoninę Wetlińską, Małą i Wielką Rawkę, Krzemieniec, Pasmo Graniczne, Tarnicę i Halicz. W okresie zimowych do Bacówki PTTK chętnie ściągają także miłośnicy narciarstwa turowego.
3 szlaki turystyczne na Wielką Rawkę
Na Wielką Rawkę można dostać się na kilka sposobów. W wejściu na szczyt Wielkiej Rawki pomogą wytyczone szlaki turystyczne, które mają swój początek w istotnych punktach na mapie okolicy. Specjalnie z myślą o osobach zainteresowanych zdobyciem tego bieszczadzkiego szczytu, przygotowaliśmy opis trzech najbardziej godnych uwagi szlaków, za pomocą których w bezpieczny sposób można dostać się na szczyt Wielka Rawka. Są to propozycje zarówno dla osób, które planują swoje pierwsze wejście na Wielką Rawkę, jak i dla tych, którzy w przeszłości już stanęli na jej szczycie, a teraz szukają alternatywnej trasy.
fot. summa / pixabay.com, CC0
Wielka Rawka szlak z Przełęczy Wyżniańskiej
Najbardziej znaną i przez to najpopularniejszą wśród turystów trasą wiodącą na Wielką Rawkę jest szlak zielony z Przełęczy Wyżniańskiej. Za jego pośrednictwem można dostać się do Bacówki pod Małą Rawką, a następnie wejść na Małą Rawkę i żółtym szlakiem zdobyć Wielką Rawkę. Istnieje możliwość przedłużenia wyprawy o szczyt Krzemieniec, na którym znajduje się słynny trójstyk granic. Jest to najkrótszy szlak, i przez to najbardziej polecany na pierwszą wyprawę na Wielką Rawkę.
Początek wyprawy zaczyna się na Przełęczy Wyżniańskiej (dawniej nazywanej Prislip). W tym miejscu znajduje się parking, na którym można zostawić auto oraz budka, w której kupimy bilety wstępu na teren Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Na parking na Przełęczy Wyżniańskiej możemy dostać się własnym autem, busem lub dojść pieszo szlakiem z Ustrzyk Górnych - wybór należy do nas!
Od parkingu odbiega dość szeroka, polna droga, która prowadzi zielonym szlakiem prosto do Bacówki pod Małą Rawką. Z Przełęczy Wyżniańskiej możemy dostać się także do innej atrakcji w okolicy - jest nią Połonina Caryńska. Trasa jest na tyle wygodna, że bez problemu pokonamy ją z dziećmi, wózkami, nie powinna sprawić problemów także osobom niepełnosprawnym i seniorom.
Po ok. 20 min. spacerze docieramy do Bacówki pod Małą Rawką. Podczas pokonywania tego odcinka trasy turystom towarzyszą piękne widoki - ze szlaku zielonego widoczne są m. in. Tarnica, Szeroki Wierch, Krzemieniec i Bukowy Berd.
Bacówka PTTK pod Małą Rawką
Warto wiedzieć, że tereny wokół bacówki należą do Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W bacówce możemy zatrzymać się na ciepły posiłek lub po prostu odpocząć przy filiżance aromatycznej kawy z widokiem na przepiękny bieszczadzki krajobraz, jaki roztacza się z tego miejsca. Od bacówki na szczyt Małej Rawki dzieli nas ok. 1-godzinny spacer - warto więc nabrać w tym miejscu sił, aby energii starczyło na dalszą podróż.
Szlak zielony od Bacówki na Małą Rawkę dla odmiany biegnie już przez las. Trasa wiedzie wzdłuż ścieżki przyrodniczej "Wielka Rawka", której symbolem jest jarzębina. Miejscami trasa może okazać się dość trudna - biegnie bowiem po korzeniach drzew i luźnych kamieniach, gdzie trzeba zachować ostrożność.
W związku z tym ten odcinek nie jest już zalecany dla rodzin z wózkami oraz osób niepełnosprawnych, a seniorzy i dzieci powinni szczególnie uważać podczas jego pokonywania. W pokonywaniu najtrudniejszych i najbardziej stromych jego fragmentów pomagają drewniane stopnie.
Mała Rawka
Po ok. godzinie od wyruszenia spod bacówki, pojawiają się pierwsze piękne widoki - z tego miejsca świetnie widoczna jest m. in. Połonina Caryńska. Kolejną atrakcją na szlaku jest natomiast Mała Rawka. Jest to wzniesienie o wysokości 1272 m n.p.m., którego szczyt pokrywa niewielka połonina.
To właśnie z tego punktu możemy podziwiać widoki na okolicę - na szczycie Małej Rawki widać obydwie najsłynniejsze połoniny w okolicy - Połoninę Caryńską i Połoninę Wetlińską, a także najwyższy szczyt polskich Bieszczadów - Tarnicę. Dostępne są także drewniane ławeczki, na których można odpocząć i podziwiać piękne widoki.
Na szczycie Małej Rawki szlak zielony zmienia się na szlak żółty, który prowadzi na Wielką Rawkę. Spacer powinien potrwać ok. 20 min., a ten odcinek jest uznawany za najpiękniejszy. Trasa wiedzie bowiem otwartą granią przez malownicze połoniny. Na końcowym etapie trasy stromym podejściem dostajemy się na szczyt Wielkiej Rawki (1307 m n.p.m.).
Wielka Rawka
I oto docieramy do celu podróży - stajemy na szczycie Wielkiej Rawki! Na miejscu znajduje się wysoki betonowy słup - dawny znak geodezyjny, który został ustawiony w tym miejscu przez władze austriackie. Ze względu na swoje położenie, Wielka Rawka była bowiem od dawna uznawana za jeden z najważniejszych punktów triangulacyjnych na terenie całych Bieszczadów.
Na szczycie Wielkiej Rawki możemy podziwiać przepiękne widoki, znacznie rozleglejsze niż te, które obserwowaliśmy z Małej Rawki. Z tego miejsca świetnie widać panoramę Bieszczadów leżących w granicach trzech państw - Polski, Słowacji i Ukrainy, a także przepiękne połoniny. Dobry obserwator dostrzeże stąd m. in. Rabią Skałę, Wielki Bukowiec, Smerek, Jasło oraz wiele innych mniejszych i większych wzniesień w okolicy. W dole widoczne są natomiast miejscowości Ustrzyki Górne, Cisna, Wołosate i Moczarne.
Kulminacyjny punkt Wielkiej Rawki znajduje się na wychodni piaskowca. Miejsce to jest zabezpieczone drewnianymi balustradami, dostępne są także ławeczki oraz tabliczka informacyjna. Na miejscu zazwyczaj spotkać można sporo turystów, jako że Wielka Rawka jest jednym z popularniejszych szczytów po polskiej stronie Bieszczadów. I na tym nasza wyprawa może się zakończyć, lecz wcale nie musi - z Wielkiej Rawki możemy bowiem wyruszyć dalej, niebieskim szlakiem na Krzemieniec.
Krzemieniec i trójstyk granic Polski, Słowacji i Ukrainy
Niebieskim szlakiem schodzimy z Wielkiej Rawki południowym zboczem. To właśnie tędy biegnie granica polsko-ukraińska, którą wyznaczają słupy graniczne. Pokonanie niebieskiego szlaku z Wielkiej Rawki na Krzemieniec powinno potrwać ok. 45 min.
Po tym czasie dojdziemy do Krzemieńca (Kremenaros), na którym przecinają się granice trzech państw - Polski, Słowacji i Ukrainy. W miejscu, w którym łączą się granice, ustawiony został czarny granitowy obelisk z godłami trzech państw oraz nazwami szczytu w trzech językach. Po stronie ukraińskiej, w 2016 r. umieszczona została kapsuła czasu.
Z Krzemieńca możemy ruszyć dalej - wiedzie stąd polski niebieski szlak na Czerteż i Rabią Skałę lub słowacki czerwony szlak do Novej Sedlicy. Możemy także ruszyć z powrotem tę samą drogą, którą pokonaliśmy lub obrać alternatywny szlak żółty do Wetliny.
Wielka Rawka szlak z Ustrzyk Górnych
Na Wielką Rawkę możemy dostać się także bezpośrednio. Dojdziemy na nią szlakiem niebieskim z Ustrzyk Górnych. Trasa ta liczy sobie ok. 6,3 km, a czas przejścia wynosi ok. 3 godzin. Istnieje możliwość jej lekkiego skrócenia - wystarczy rozpocząć wyprawę z parkingu Rzeczyca w Ustrzykach Górnych. Koszt pozostawienia na nim auta wynosi ok. 20 zł, w tym miejscu należy także zaopatrzyć się w bilety wstępu na teren Bieszczadzkiego Parku Narodowego, przez który będziemy wędrowali. Jest to warty uwagi szlak, gdyż jako jedyny prowadzi bezpośrednio na szczyt Wielka Rawka.
Niebieski szlak ma swój początek w centrum Ustrzyk Górnych i wiedzie asfaltową drogą. Szlak ten, ze względu na strome podejścia i brak szczególnie widokowych punktów na trasie, jest uznawany za jeden z trudniejszych, przeznaczonych dla wytrwałych. Warto go wybrać głównie w sytuacji, kiedy już byliśmy na szczycie Wielkiej Rawki i na kolejne wejście chcemy skorzystać z innej trasy. Piękne widoki zaczynają się dopiero przed samą Wielką Rawką, na widokowej połoninie, która znajduje się tuż przed jej szczytem.
Podobnie, jak w przypadku trasy z Przełęczy Wyżniańskiej, korzystając z tego wariantu szlaku na Wielką Rawkę rownież możemy wydłużyć wyprawę - niebieski szlak z Wielkiej Rawki zaprowadzi nas na Krzemieniec, do trójstyku granic.
Wielka Rawka szlak z Wetliny
Na szczyt Wielkiej Rawki możemy dostać się także sporo dłuższą trasą, a mianowicie zielonym szlakiem z Wetliny. Jest to najdłuższa trasa prowadząca zarówno na Małą Rawkę, jak i Wielką Rawkę, którą podobnie, jak w przypadku dwóch poprzednio opisanych wariantów, możemy dodatkowo przedłużyć o wejście szlakiem niebieskim na Krzemieniec. O ile starczy nam sił, bo szlak z Wetliny jest długi i wymagający pod względem czasowym.
Warto jednak pokusić się o jego przejście, głównie ze względu na unikalne walory przyrodnicze, jakie oferuje. Wzdłuż trasy została wytyczona ścieżka przyrodnicza "Jarzębina", na której można podziwiać zarówno tytułowe krzewy jarzębin, jak i inną, charakterystyczną dla Bieszczadów roślinność. Czas przejścia z Wetliny na Małą Rawkę wynosi ok. 4 godzin, a trasa prowadzi przez górski grzbiet o nazwie Dział. Jego najwyższym wzniesieniem jest Mała Rawka, która będzie także pierwszym przystankiem na szlaku Wetlina-Wielka Rawka.
Z Małej Rawki wyruszymy natomiast żółtym szlakiem na jej większą siostrę, a następnie wrócimy z powrotem lub pójdziemy dalej - szlakiem niebieskim do trójstyku granic. Trasa ta jest o tyle warta polecenia, że przebiega przez przepiękne pod względem przyrodniczym tereny. Podczas jej pokonywania możemy podziwiać pięknie położone polany, z których roztaczają się malownicze widoki na okolicę oraz napotkamy na swojej drodze bukowy las, w którym rosną ponad 300-letnie drzewa.
Szlak ten jest polecany w okresie letnim, gdyż w zimie jest słabo przetarty, co grozi zgubieniem się w górach. Jako alternatywę dla tej trasy można natomiast wskazać krótszy o niemal połowę żółty szlak z Przełęczy Wyżniej, który po ok. godzinie łączy się ze szlakiem zielonym z Wetliny.
Przełęcz Wyżniańska - widok na Małą i Wielką Rawkę
fot. Tadeusz Dziedzina / zdjecia.nocowanie.pl
Bez względu jednak na to, który szlak wybierzemy i czy będzie to najkrótszy szlak z Przełęczy Wyżniańskiej, czy może najdłuższy wariant z Wetliny, jedno jest pewne - wizyta na Wielkiej Rawce będzie niezapominanym przeżyciem, które na długo pozostanie w naszej pamięci!
Komentarze
