Wycieczkia Szlakiem Orlich Gniazd. Co trzeba wiedzieć?

Trasa Szlaku Orlich Gniazd liczy prawie 164 kilometry. Biegnie przez teren Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, łącząc stolicę Małopolski z Częstochową. Jeśli zdecydujemy się na wycieczkę tą trasą, zobaczymy bajkową krainę z malowniczymi skałkami, które urozmaicają krajobraz, oraz zamkami, pamiętającymi czasy królów z dynastii Piastów.

Zamki na Szlaku Orlich Gniazd zostały wzniesione na szczytach wapiennych skał lub pośród trudno dostępnych wzniesień. Właśnie w takich miejscach swe gniazda budują orły, stąd też pomysł na taką nazwę turystycznej trasy. Warownie nazywane „orlimi gniazdami” powstały dla obrony granic przed wrogimi najazdami i przez setki lat pozostawały niezdobyte. Mimo że później wiele z nich popadło w ruinę, teraz stanowią dużą atrakcję przyciągającą turystów z różnych stron Polski.

Szlak Orlich Gniazd – zamki

Największą atrakcją Szlaku Orlich Gniazd są zamki. Na odcinku 164 kilometrów możemy zobaczyć kilkanaście atrakcyjnych miejsc, z czego większość stanowią oczywiście średniowieczne warownie. Niektóre zachowały się w lepszym, inne w gorszym stanie, ale wszystkie są warte obejrzenia! Przedstawiamy zamki na Szlaku Orlich Gniazd. Koniecznie trzeba je zobaczyć.

• Zamek Olsztyn, a w zasadzie malownicze ruiny, znajduje się na wzgórzu niedaleko Częstochowy. To jedna z lepiej rozpoznawalnych jurajskich warowni. Powstał w drugiej połowie XIII wieku, a dzięki rozbudowie za czasów Kazimierza Wielkiego, stał się niezwykle potężną warownią. Podobno ostatni z Piastów zgładził tam w niezwykle okrutny sposób spiskującego przeciwko niemu Maćka Borkowica. Najchlubniejszą kartą w dziejach zamku jest obrona przed wojskami Maksymiliana Habsburga. Odtwarzają ją nawet rekonstruktorzy, którzy w ruinach zamku w Olsztynie regularnie organizują inscenizacje i turnieje rycerskie.

• Ruiny zamku Ostrężnik. To kolejny obiekt na szlaku, gdzie dojdziemy tylko pieszo. Znajduje się na terenie leśnego rezerwatu przyrody, w otoczeniu przepięknej przyrody. Badacze przypuszczają, że zamek został wzniesiony w XIV wieku przez Władysława Opolczyka. Warownia przetrwała do przełomu XVIII i XIX stulecia, gdy ze względu na zły stan została rozebrana. Do czasów współczesnych zachowały się tylko ruiny zamku i słabe zarysy jego układu.

• Zamek Mirów jest jedną z najstarszych twierdz na Jurze. Powstał w połowie XIV wieku z rozkazu Kazimierza Wielkiego. Później kilka razy zmieniał właścicieli, należał m.in. do Myszkowskich, Korycińskich i Męcińskich. Podczas potopu szwedzkiego został zniszczony, a ruina pogłębiała się wraz z kolejnymi wiekami. Obecni właściciele starają się zabezpieczyć zamek Mirów, w planach jest rekonstrukcja i udostępnienie warowni turystom.

• Zamek Bobolice to kolejna bardzo znana warownia na Szlaku Orlich Gniazd. Jest to zasługa obecnego właściciela, który odbudował zrujnowaną XIV-wieczną twierdzę. Dzięki temu możemy zobaczyć codzienne otoczenie ludzi średniowiecza i wyobrazić sobie, jak wyglądało ich życie. Zamek Bobolice jest otwarty dla turystów, pamiętajmy jednak, że zarówno wejście na błonia, jak i do wnętrza warowni jest płatne.

• Ruiny zamku rycerskiego „Bąkowiec”. Trudno dokładnie umiejscowić obiekt w czasie, choć przyjmuje się że murowania warownia mogła powstać za czasów Kazimierza Wielkiego. Dostęp do niej był wyjątkowo trudny – prowadził do niego system bram i mostów. Teraz turyści mogą oglądać jedynie ruiny, które znajdują się na terenie ośrodka wypoczynkowego.

• Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu to jedno z najbardziej atrakcyjnych miejsc na szlaku. Pierwsza warownia powstała tam za czasów Bolesława Krzywoustego, natomiast Kazimierz Wielki wybudował tam gotycki zamek. W XVI wieku obiektowi nadano cech renesansowych – właściciele wzorowali się oczywiście na Wawelu. Zamek Ogrodzieniec był zamieszkiwany do XIX wieku, później mury zaczęto rozbierać, a materiały wykorzystywano podczas okolicznych budów. Teraz Ogrodzieniec jest udostępniony dla turystów, a malownicze ruiny służyły jako plenery na przykład w ekranizacji „Zemsty”.

• Zamek Pilcza w Smoleniu to jeden z najpiękniej położonych obiektów na Szlaku Orlich Gniazd. Do czasów współczesnych zachowała się wieża i mury, które wieńczą zalesione wzgórze. Pierwsza warownia w Smoleniu była najprawdopodobniej drewniana, murowany zamek wzniósł Otton z Pilczy w połowie XIV wieku. Warto pamiętać, że wzgórze zamkowe objęte jest ochroną rezerwatu przyrody.

• Ruiny zamku Bydlin, które znajdziemy na wzgórzu otoczonym gęstym lasem. Z dawnej warowni zachowały się tylko fragmenty murów. Jeśli zdecydujemy się na zwiedzanie ruin zamku Bydlin, powinniśmy znaleźć czas, by obejrzeć ślady okopów z pierwszej wojny światowej oraz groby poległych żołnierzy, znajdujące się na pobliskim cmentarzu.

• Zamek w Rabsztynie powstał za czasów Kazimierza Wielkiego, później został zamieniony w barokową magnacką rezydencję. Po potopie szwedzkim popadł został tylko częściowo odbudowany i zaczął popadać w ruinę. Miejscowa ludność traktowała zamek jako źródło darmowego budulca, a dzieła zniszczenia dopełnili poszukiwacze skarbów, którzy wysadzili wieżę. Obecnie prowadzone są pracy nad zabezpieczeniem zamku – odbudowano część murów, bramę wjazdową oraz dwa mosty.

• Zamek Pieskowa Skała jest chyba najbardziej charakterystycznym zamkiem na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Powstał za czasów Kazimierza Wielkiego, ale na początku XVII wieku został rozbudowany i stał się renesansową magnacką rezydencją. Obecnie zamek w Pieskowej Skale jest filią Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu. W czerwcu i lipcu organizowane są tam imprezy cykliczne: Święto Ogrodów, Dni Kultury Staropolskiej oraz Noc w Muzeum. Niedaleko zobaczymy najbardziej charakterystyczne jurajskie skałki – na czele z Maczugą Herkulesa.

• Zamek w Ojcowie położony jest niedaleko Pieskowej Skały. Drewnianą warownię przebudował Kazimierz Wielki, a później kilka razy zmieniała właścicieli. Jak większość zamków na Szlaku Orlich Gniazd ten też po najeździe Szwedów popadł w ruinę. W XIX wieku podjęto pierwsze prace konserwatorskie, które kontynuowała dyrekcja Ojcowskiego Parku Narodowego. Z oryginalnego zamku zachowały się tylko resztki murów obronnych, brama wjazdowa, wieża oraz część mieszkalna. Jest to również miejsce, z którego można oglądać widok na malowniczą Dolinę Prądnika.

Atrakcje turystyczne na Szlaku Orlich Gniazd

Szlak Orlich Gniazd prezentuje nie tylko majestatyczne zamki. Na szlaku można zobaczyć też inne ciekawe i ważne dla kultury miejsca. Należy do nich słynne sanktuarium na Jasnej Górze, które również jest obronną twierdzą. Oblężenie upamiętnił na kartach „Potopu” Henryk Sienkiewicz. Dla Polaków to ważne miejsce kultu – od wieków przybywają tam pielgrzymki osób, chcących pomodlić się przed cudownym obrazem Matki Boskiej. Oprócz tego Jasna Góra jest również muzeum, które prezentuje przepiękną architekturę sakralną oraz bezcenne dzieła sztuki.

Ciekawym miejscem na Szlaku Orlich Gniazd jest dolina Wiercicy, ciągnąca się od zamku Ostrężnik po Złoty Potok. W utworzonym tam rezerwacie przyrody możemy zobaczyć urokliwe lasy oraz wapienne skały o fantazyjnych kształtach. Na pewno nie pominiemy żadnego ważnego miejsca, a to dzięki wytyczonym trasom spacerowym i ścieżkom dydaktycznym. Na uwagę zasługują zwłaszcza pozostałości dawnego grodziska Wały oraz Muzeum Biograficzne Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku. Krasińscy mieli tam swój dworek, a Zygmunt często spacerował po okolicy, nadając skałom i stawom poetyckie nazwy.

Szlak Orlich Gniazd rowerem

Jak zwiedzać Szlak Orlich Gniazd? Zamysłem twórców było pokonanie go pieszo lub rowerem. Szlak rowerowy liczy 190 kilometrów – rozpoczyna się przy dworcu PKP w Częstochowie i prowadzi na południe, aż do Krakowa. Na trasie są najważniejsze zamki, ale również mniej znane strażnice oraz inne atrakcje mijanych okolic. Taka podróż pozwala poznać przepiękne zakątki, których na pewno nie znajdziemy, jeśli podróżujemy samochodem.

Rowerowy Szlak Orlich Gniazd jest bardzo dobrze oznakowany odpowiednimi tablicami. Uwzględniono na nich między innymi informacje o odległościach i kierunkach jazdy do pobliskich atrakcji. Ze względu na proponowany dystans oraz liczbę miejsc wartych zobaczenia, radzimy zaplanować przynajmniej dwudniową wycieczkę. Po drodze nie brakuje kwater oraz gospodarstw agroturystycznych, w których można zarezerwować nocleg.

Noclegi na Szlaku Orlich Gniazd

Gdzie można zanocować podczas wycieczki Szlakiem Orlich Gniazd? Oferty noclegów znajdziemy już w Częstochowie, a później w wielu miejscowościach takich jak Olsztyn, Podzamcze czy Ojców. Odpoczynek warto natomiast zaplanować w Krakowie i tam spędzić trochę czasu na zwiedzaniu miasta. Do zobaczenia jest tam o wiele więcej niż zamek na Wawelu czy ciągnące się u stóp wzgórza bulwary wiślane. W Krakowie spotykają się różne kultury i tradycje, tego właśnie warto doświadczyć.

Najbardziej reprezentatywną kategorią noclegów na szlaku są kwatery i pokoje. Poza tym w okolicy na wczasowiczów czekają także obiekty w kategoriach agroturystyka, apartamenty oraz hostele. Poszukując miejsca noclegowego, że ceny uzależnione są od lokalizacji oraz poziomu świadczonych usług. Większość turystów szuka noclegu z łazienką oraz dostępem do telewizji, internetu oraz dobrze wyposażonej kuchni. Dla większości właścicieli obiektów noclegowych jest to standard.