Wygiełzów i Nadwiślański Park Etnograficzny
Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie to idealne miejsce na rodzinny spacer w niedzielne popołudnie czy po prostu – wycieczkę za miasto. Znajdziemy tam nie tylko ciszę i spokój, które zawsze czekają na nas w skansenach, ale także specyficzny i jedyny w swoim rodzaju klimat dawnej małopolskiej wsi.
Wygiełzów jest niewielką wsią położoną w Małopolsce. Największą atrakcją w miejscowości jest Nadwiślański Park Etnograficzny, który powstał w 1968 roku. W skansenie zgromadzono i udostępniono do zwiedzania przykłady budownictwa drewnianego Krakowiaków Zachodnich, charakterystycznego dla zachodniej części Małopolski. Krakowiacy Zachodni to grupa etnograficzna zamieszkująca obszar od Bochni, przez okolice Krakowa, Proszowic, Oświęcimia, Wadowic, Olkusza, Miechowa, Chrzanowa, aż po rzekę Przemszę stanowiącą granicę z Górnym Śląskiem.
Decyzja o powstaniu skansenu zapadła dzięki inicjatywie krakowskich etnografów i historyków sztuki m.in. ówczesnej Wojewódzkiej Konserwator Zabytków w Krakowie dr Hanny Pieńkowskiej oraz prof. Tadeusza Chrzanowskiego.
Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie położony jest u stóp wzgórza Lipowiec, na którym zachowały się ruiny zamku o tej samej nazwie. Do końca 2006 roku skansen i ruiny zamku Lipowiec znajdowały się pod zarządem Muzeum w Chrzanowie, obecnie wchodzą w skład nowo utworzonej instytucji pod nazwą Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec – Instytucja Kultury Województwa Małopolskiego.
Na terenie skansenu znajduje się ponad dwadzieścia obiektów. Jest tam dom z Chrzanowa z 1804 r., typowy dla podmiejskiej architektury małomiasteczkowej. W izbie kuchennej ekspozycja garncarska ukazująca warunki życia i pracy rodzinny garncarza w pierwszej połowie XX w. Zobaczymy też dom z Alwerni z 1825 r., typowy dla małomiasteczkowej zabudowy rynkowej, rekonstrukcję karczmy z Minogi z połowy XIX w. czy studnię z Aleksandrowic z II. poł. XIX w.
Kolejny obiekt to spichlerz dworski jednokondygnacyjny z Kościelca z 1798 r. do magazynowania ziarna, mąki, kaszy i grochu. We wnętrzu spichlerza znajdują się sprzęty i narzędzia charakterystyczne dla tradycyjnej gospodarki chłopskiej: radło, pług, kolca do pługa, grabie, widły, sprzęt do transportu – tracz, stępa, „lada” do cięcia liści, przetaki, wagi do słomy i siana, beczki na kapustę, szatkownica, pojemniki na ziarno (beczki ze słomy i beczki dłubane, skrzynie klepkowe – sąsieki).
Jest też chałupa modrzewiowa sołtysa M.Marchewki z Przegini Duchownej z 1862 r. z oryginalnym wyposażeniem wnętrza, spichlerz z Giebułtowa z I. poł. XIX w. z gospodarstwa folwarcznego Sióstr Wizytek oraz olejarnia z Dąbrowy Szlacheckiej z II. poł. XIX w., przebudowana w 1902 r., z oryginalnymi narzędziami do wyrobu oleju.
A oprócz tego kuźnia z Liszek z II. poł. XIX w., stodoła ośmioboczna z Przeciszowa z II. poł. XIX w., oraz inna - z Regulic z poł. XIX w., młyn z Sadek z drugiej połowy XIX wieku z izbą kurną oraz zagroda okołowa ze Staniątek z 1855 r., w kształcie czworoboku z zamkniętym dziedzińcem w środku. We wnętrzu znajduje się sprzęt do połowu ryb, prasa do wyrobu grzebieni z rogów, narzędzia do skręcania sznurów. Znajduje się też wystawa „Wesele krakowskie”.
W skansenie zobaczymy też chałupę rodziny Drzyżdrzyków z Podolsza z 1862 r. - średniozamożną z wystawą „Święcone w domu wójta” i „Dawny sprzęt gospodarstwa domowego”, chałupę z Przeciszowa z 1837 r. z wystawą „W szkole naszych dziadków” i ze sprzętami do obróbki lnu i warsztat wikliniarski czy też chałupę z Płazy z końca XIX w., biedniacka, w której znajduje się gospodarstwo zielarki i warsztat do szycia koszyków z korzenia sosny.
Wygiełzów posiada też kościół z Ryczowa z pocz. XVII w. o konstrukcji zrębowej, w typie budowli gotyckiej, z oryginalnym wyposażeniem, polichromia stropów i ścian z lat 30. XX w. Co roku na przełomie sierpnia i września w drewnianym kościele odbywa się Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej.
Jest też dzwonnica alarmowa z Nowej Góry z 1778 r. oraz Dwór z Drogini z 1730 r. zamożnej rodziny szlacheckiej.
Poszukaj noclegu w okolicy
Decyzja o powstaniu skansenu zapadła dzięki inicjatywie krakowskich etnografów i historyków sztuki m.in. ówczesnej Wojewódzkiej Konserwator Zabytków w Krakowie dr Hanny Pieńkowskiej oraz prof. Tadeusza Chrzanowskiego.
Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie położony jest u stóp wzgórza Lipowiec, na którym zachowały się ruiny zamku o tej samej nazwie. Do końca 2006 roku skansen i ruiny zamku Lipowiec znajdowały się pod zarządem Muzeum w Chrzanowie, obecnie wchodzą w skład nowo utworzonej instytucji pod nazwą Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec – Instytucja Kultury Województwa Małopolskiego.
Na terenie skansenu znajduje się ponad dwadzieścia obiektów. Jest tam dom z Chrzanowa z 1804 r., typowy dla podmiejskiej architektury małomiasteczkowej. W izbie kuchennej ekspozycja garncarska ukazująca warunki życia i pracy rodzinny garncarza w pierwszej połowie XX w. Zobaczymy też dom z Alwerni z 1825 r., typowy dla małomiasteczkowej zabudowy rynkowej, rekonstrukcję karczmy z Minogi z połowy XIX w. czy studnię z Aleksandrowic z II. poł. XIX w.
Kolejny obiekt to spichlerz dworski jednokondygnacyjny z Kościelca z 1798 r. do magazynowania ziarna, mąki, kaszy i grochu. We wnętrzu spichlerza znajdują się sprzęty i narzędzia charakterystyczne dla tradycyjnej gospodarki chłopskiej: radło, pług, kolca do pługa, grabie, widły, sprzęt do transportu – tracz, stępa, „lada” do cięcia liści, przetaki, wagi do słomy i siana, beczki na kapustę, szatkownica, pojemniki na ziarno (beczki ze słomy i beczki dłubane, skrzynie klepkowe – sąsieki).
Jest też chałupa modrzewiowa sołtysa M.Marchewki z Przegini Duchownej z 1862 r. z oryginalnym wyposażeniem wnętrza, spichlerz z Giebułtowa z I. poł. XIX w. z gospodarstwa folwarcznego Sióstr Wizytek oraz olejarnia z Dąbrowy Szlacheckiej z II. poł. XIX w., przebudowana w 1902 r., z oryginalnymi narzędziami do wyrobu oleju.
A oprócz tego kuźnia z Liszek z II. poł. XIX w., stodoła ośmioboczna z Przeciszowa z II. poł. XIX w., oraz inna - z Regulic z poł. XIX w., młyn z Sadek z drugiej połowy XIX wieku z izbą kurną oraz zagroda okołowa ze Staniątek z 1855 r., w kształcie czworoboku z zamkniętym dziedzińcem w środku. We wnętrzu znajduje się sprzęt do połowu ryb, prasa do wyrobu grzebieni z rogów, narzędzia do skręcania sznurów. Znajduje się też wystawa „Wesele krakowskie”.
W skansenie zobaczymy też chałupę rodziny Drzyżdrzyków z Podolsza z 1862 r. - średniozamożną z wystawą „Święcone w domu wójta” i „Dawny sprzęt gospodarstwa domowego”, chałupę z Przeciszowa z 1837 r. z wystawą „W szkole naszych dziadków” i ze sprzętami do obróbki lnu i warsztat wikliniarski czy też chałupę z Płazy z końca XIX w., biedniacka, w której znajduje się gospodarstwo zielarki i warsztat do szycia koszyków z korzenia sosny.
Wygiełzów posiada też kościół z Ryczowa z pocz. XVII w. o konstrukcji zrębowej, w typie budowli gotyckiej, z oryginalnym wyposażeniem, polichromia stropów i ścian z lat 30. XX w. Co roku na przełomie sierpnia i września w drewnianym kościele odbywa się Festiwal Muzyki Kameralnej i Organowej.
Jest też dzwonnica alarmowa z Nowej Góry z 1778 r. oraz Dwór z Drogini z 1730 r. zamożnej rodziny szlacheckiej.
Poszukaj noclegu w okolicy
Agnieszka Skrzyńska - Michalczewska
Komentarze
