Z dala od tłumów: Dolina Fordońska
W każdym zakątku Polski są miejsca, które wciąż czekają na odkrycie. Miejsca ustronne, z dala od tłumów ludzi i zgiełku miasta. Jednym z nich jest bez wątpienia Dolina Fordońska – z malowniczymi krajobrazami, rezerwatami przyrody, urokliwymi miejscowościami i licznymi szlakami turystycznymi.
Dolina Fordońska jest mezoregionem fizycznogeograficznym położonym w północnej Polsce i stanowiącym południową część Doliny Dolnej Wisły. Leży ona w całości w obrębie województwa kujawsko-pomorskiego i bierze swą nazwę od Fordonu, dawnego miasta, a obecnie dzielnicy Bydgoszczy.
Dolina Fordońska powstała w związku ze zmianą kierunku spływu Prawisły z zachodniego w Pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej na północno-wschodni, około 12 tys. lat temu. Inicjalną formą doliny i przełomu fordońskiego Wisły była dolina sandrowa Wdy i Mątawy, przekształcona następnie w dolinę proglacjalną i wykorzystana ostatecznie jako szlak odpływu dla wód pradolinnych w kierunku Bałtyku.
Rozciąga się ona od Kotliny Toruńskiej do Kotliny Grudziądzkiej, na długości około 40 km, zajmując powierzchnię około 260 km². Dno doliny zbudowane jest z mad rzecznych z dziewięcioma poziomami terasowymi, występują tu też wydmy i starorzecza (wodne lub torfowe). Dolina zaś jest chroniona wałami przeciwpowodziowymi przed częstymi wylewami Wisły.
Prawy brzeg doliny, koło Chełmna, jest silnie pocięty wąwozami, zaś odkrywki na stromych zboczach pozwalają odtworzyć dzieje dolnego Powiśla w czasie ostatniego zlodowacenia. Szczególnie malownicze są wzniesienia znajdujące się bezpośrednio nad nurtem rzeki. Można je spotkać m.in. w Kozielcu i Świeciu (Góry Diabelce, Góry Wiąskie, Czarcie Góry).
Dolina Fordońska rozpościera się na terenie kilku gmin: Bydgoszcz, Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Unisław, Pruszcz, Kijewo Królewskie, Świecie i Chełmno. Głównym ośrodkiem miejskim regionu jest Bydgoszcz - dzielnica Fordon. Na tarasie, przy ujściu Wdy znajduje się miasto Świecie, jedno ze starszych miast pomorskich, zdobyte w 1309 r. przez Krzyżaków, którzy zbudowali tu zamek. Fordon, włączony w 1973 r. do aglomeracji bydgoskiej, był w XII w. grodem kasztelańskim. Łączy go most drogowo-kolejowy ze wsią Ostromecko na prawym brzegu Wisły, gdzie znajduje się eksploatowane źródło wody alkalicznej oraz zespół pałacowo-parkowy Mostowskich i Alvenslebenów
Dolina objęta jest Nadwiślańskim Parkiem Krajobrazowym oraz dwoma obszarami Natura 2000: Doliną Dolnej Wisły i Solecką Doliną Wisły. Natomiast wśród rezerwatów przyrody na terenie mezoregionu wyróżnić można m.in.: rezerwat przyrody Wielka Kępa, rezerwat przyrody Ostrów Panieński oraz rezerwat przyrody Łęgi na Ostrowiu Panieńskim.
Większa ich liczba występuje na zboczach doliny, które jednak przynależą do sąsiednich regionów: Wysoczyzny Świeckiej i Pojezierza Chełmińskiego. Godne uwagi są zwłaszcza rezerwaty przyrody, chroniące roślinność stepową na zboczach doliny: Płutowo, Zbocza Płutowskie, Góra św. Wawrzyńca oraz leśny rezerwat przyrody Las Mariański.
Decydując się na spędzenie czasu na tym terenie warto skorzystać z jednego z kilku szlaków turystycznych, np. z żółty pieszy szlak turystyczny „Rezerwatów Chełmińskich” Bydgoszcz Fordon – Chełmno. W sumie aż 48 km. Podążając nim pieszo lub rowerem można zwiedzić rezerwaty rozlokowane na prawym zboczu Doliny Wisły.
Poszukaj noclegu w okolicy
Dolina Fordońska powstała w związku ze zmianą kierunku spływu Prawisły z zachodniego w Pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej na północno-wschodni, około 12 tys. lat temu. Inicjalną formą doliny i przełomu fordońskiego Wisły była dolina sandrowa Wdy i Mątawy, przekształcona następnie w dolinę proglacjalną i wykorzystana ostatecznie jako szlak odpływu dla wód pradolinnych w kierunku Bałtyku.
Rozciąga się ona od Kotliny Toruńskiej do Kotliny Grudziądzkiej, na długości około 40 km, zajmując powierzchnię około 260 km². Dno doliny zbudowane jest z mad rzecznych z dziewięcioma poziomami terasowymi, występują tu też wydmy i starorzecza (wodne lub torfowe). Dolina zaś jest chroniona wałami przeciwpowodziowymi przed częstymi wylewami Wisły.
Prawy brzeg doliny, koło Chełmna, jest silnie pocięty wąwozami, zaś odkrywki na stromych zboczach pozwalają odtworzyć dzieje dolnego Powiśla w czasie ostatniego zlodowacenia. Szczególnie malownicze są wzniesienia znajdujące się bezpośrednio nad nurtem rzeki. Można je spotkać m.in. w Kozielcu i Świeciu (Góry Diabelce, Góry Wiąskie, Czarcie Góry).
Dno doliny zajmują pola uprawne i łąki oraz rozproszone osadnictwo. Na powierzchni zalegają żyzne mady rzeczne o przeciętnej miąższości 2–3 m. W okolicach Ostromecka, Rafy oraz Chełmna zachowały się fragmenty lasów łęgowych z udziałem topoli, dębu, wiązu, jesionu i olchy, częściowo chronione w rezerwatach przyrody.
Dolina Fordońska – co warto zobaczyć?
Dolina Fordońska rozpościera się na terenie kilku gmin: Bydgoszcz, Dąbrowa Chełmińska, Dobrcz, Unisław, Pruszcz, Kijewo Królewskie, Świecie i Chełmno. Głównym ośrodkiem miejskim regionu jest Bydgoszcz - dzielnica Fordon. Na tarasie, przy ujściu Wdy znajduje się miasto Świecie, jedno ze starszych miast pomorskich, zdobyte w 1309 r. przez Krzyżaków, którzy zbudowali tu zamek. Fordon, włączony w 1973 r. do aglomeracji bydgoskiej, był w XII w. grodem kasztelańskim. Łączy go most drogowo-kolejowy ze wsią Ostromecko na prawym brzegu Wisły, gdzie znajduje się eksploatowane źródło wody alkalicznej oraz zespół pałacowo-parkowy Mostowskich i Alvenslebenów
Dolina objęta jest Nadwiślańskim Parkiem Krajobrazowym oraz dwoma obszarami Natura 2000: Doliną Dolnej Wisły i Solecką Doliną Wisły. Natomiast wśród rezerwatów przyrody na terenie mezoregionu wyróżnić można m.in.: rezerwat przyrody Wielka Kępa, rezerwat przyrody Ostrów Panieński oraz rezerwat przyrody Łęgi na Ostrowiu Panieńskim.
Większa ich liczba występuje na zboczach doliny, które jednak przynależą do sąsiednich regionów: Wysoczyzny Świeckiej i Pojezierza Chełmińskiego. Godne uwagi są zwłaszcza rezerwaty przyrody, chroniące roślinność stepową na zboczach doliny: Płutowo, Zbocza Płutowskie, Góra św. Wawrzyńca oraz leśny rezerwat przyrody Las Mariański.
Decydując się na spędzenie czasu na tym terenie warto skorzystać z jednego z kilku szlaków turystycznych, np. z żółty pieszy szlak turystyczny „Rezerwatów Chełmińskich” Bydgoszcz Fordon – Chełmno. W sumie aż 48 km. Podążając nim pieszo lub rowerem można zwiedzić rezerwaty rozlokowane na prawym zboczu Doliny Wisły.
Poszukaj noclegu w okolicy
Agnieszka Skrzyńska - Michalczewska
Komentarze
