Zamek w Niedzicy

Zamek w Niedzicy, zwany „Dunajcem” to średniowieczna warownia znajdująca się na prawym brzegu Zbiornika Czorsztyńskiego we wsi Niedzica. Zamek ten został wzniesiony najprawdopodobniej w początkach XIV w. przez węgierskiego kolonizatora ziem granicznych Rykolfa Berzeviczego ze Strążek, na miejscu wcześniejszej budowli obronnej.

Początkowo zamek ten stanowił węgierską strażnicę na granicy z Polską. W 1470 przeszedł w ręce rodu Zapolyich, następnie, na okres 60 lat w posiadanie Łaskich. Znany z hulaszczego trybu życia Olbracht Łaski zamek najpierw zastawił, a później sprzedał Jerzemu Horvathowi, który starannie go odbudował przekształcając przy okazji w okazałą renesansową rezydencję, która w znacznej części zachowała się do dziś. W 1858 zamek przejął kolejny węgierski ród – Salamonowie.

Po zakończeniu I wojny światowej zamek znalazł się na terytorium Polski, choć własnością Salamonów pozostawał aż do 1945.
Zamek był plenerem m.in. seriali telewizyjnych „Janosik” oraz „Wakacje z duchami”. W połowie lat pięćdziesiątych XX wieku kręcono tutaj zdjęcia do filmu „Zemsta” na podstawie komedii Aleksandra Fredry, w 1975 r. powstał na zamku niedzickim film „Mazepa”, zrealizowany na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego. Obiekt jest również miejscem akcji w książce przygodowej Agi Paszkot „Ciotka, licho i niedzickie zamczycho”.

Zamek zachował się praktycznie w całości. Najwyższa, a zarazem najstarsza część zbudowana z kamienia wapiennego, z wysoką kwadratowa wieżą to zamek górny. Składa się on, oprócz wieży, z kaplicy, niewielkiej części mieszkalnej i małego dziedzińca ze studnią. Według legendy kopali ją jeńcy tatarscy i posiadała ona połączenie z Dunajcem. Pod zamkiem górnym znajdowało się więzienie, w którym podobno więziony był Janosik, można tam dziś jeszcze zobaczyć dyby. Zamek dolny, powstały na dawnym przedzamczu zamku gotyckiego jest otynkowany. Posiada w sumie 3 baszty i basteje: narożną i kapliczną oraz bramną. W baszcie kaplicznej pozostały resztki po dawnej bramie wjazdowej z końca XV w. Mury obwodowe zwieńczone są renesansową attyką. Między zamkami dolnym i górnym znajduje się zamek średni z zabudową mieszkalną.

Do zwiedzania z przewodnikiem udostępnione są komnaty na zamku górnym i średnim, zawierające ekspozycje związane z historią zamku oraz wyposażeniem siedziby szlacheckiej. Z dwóch tarasów widokowych rozciąga wspaniały widok na okolicę: Pieniny, zaporę, zamek czorsztyński, a nawet Tatry. Na dole jest też restauracja. Niestety nie ma wejścia do większości zamku dolnego z dwiema basztami, ponieważ ten obszar jest użytkowany przez Stowarzyszenie Historyków Sztuki oraz hotel, co jest dużą stratą dla turystów. W sezonie do zwiedzania udostępniony jest także spichlerz ze sztuką ludową Spisza.

„Dunajec” jest bez wątpienia jedną z największych atrakcji historycznych południowej części województwa małopolskiego. Zauroczył on już nie jednego turystę, wielu też wciąż w to miejsce powraca. Jednak jak mu się oprzeć? Nie potrafi tego nikt, kto choć raz był w tym urokliwych i niesamowicie pięknym zakątku.